İslâm’ın cimriliğe bakışı-IV

Cimrilik, nefsin bencil bir tutkusudur. Bu tutku insanı Allah yolunda infak etmekten alıkoyar ve insanın arınmasını engeller. Bu duygu, insanın sahip olduğu değerleri, Allah yolunda infak etmekten alıkoyar. Böylece insan, nefsinde bulunan bu bencil duyguyu/cimriliği yenemezse, nefsini arındırması da mümkün olamaz. Çünkü gerçek kurtuluş insanın nefsini kötü arzulardan temizlemesiyle mümkündür. Şu ayet, insanın nefsindeki bu bencil duyguyu çok çarpıcı bir şekilde ifade etmektedir:

"De ki, Rabbimin rahmet hazinelerine siz sahip olsaydınız, tükenir korkusuyla yine de cimrilik ederdiniz. Hakikaten insan çok cimridir." (İsrâ, 100).

Ayet-i kerimede de ifade edildiği gibi insanoğlunun gönlünde mal sevgisi ve mal biriktirme hırsı o kadar çoktur ki, insan, daima hep kendi nefsini düşünür, başkalarını ise ya çok az düşünür ya da hiç düşünmez. Yeryüzündeki bütün mallara sahip olsa, hatta Allah'ın rahmet hazineleri kendisinin olsa bile, yine de azalır korkusuyla tam bir şekilde infak etmekten çekinir. Nefis her daim tetikte bekliyor olur, malımızı biriktirip hayır yapmamamız için önümüze engeller koyar. 

"Kim Müslüman kardeşine yardım etmek ve ihtiyacını karşılamak için gayret göstermekten çekinirse, günahı olan, sevap da alamayacağı bir ihtiyacı için çaba göstermeye dûçâr olur. Allah'ın râzı olduğu yerde malını infak etmekten sakınan cimri kimse de, o malın kat kat fazlasını Allah'ın sevmediği bir yerde sarf etmeye dûçâr olur." (Prof. Dr. Haydar Baş, İmam Muhammed Bakır (a.s.), s. 642).

Nefsinin bencil tutkularından korunan, mutluluğu ve başarıyı elde eder. İnsan hayra ve iyiliğe ancak Allah'ın kendisine verdiği nimetlerden cömertçe harcamakla kavuşabilir. Nitekim Yüce Allah, "Sevdiğiniz mallarınızdan Allah yolunda harcamadıkça, fazilet mertebesine ulaşamazsınız. Bununla beraber her ne infak ederseniz, Allah mutlaka onu bilir" (Âl-i İmran, 92) buyurmaktadır. 

Sürekli almak isteyip, hiçbir zaman vermek istemeyen tamahkâr cimriden bir hayır beklenemez. Nefsinin bencil tutkularından korunabilmiş olan kimse, hayrın önündeki bu engeli aşmış ve hayra doğru koşar adımla giderek, mal varlığından bol bol vermeye başlamış olur. İşte gerçek manasıyla kurtuluş da buna denir. 

İmam Musa Kazım'a (a.s) bir adam, "Cömert kimdir?" diye sorduğunda, şöyle buyurdular: "Sorunun iki şıkkı vardır. Eğer sorun mahlûk hakkında ise cömert, Allah'ın kendisine farz kıldığı şeyi ödeyen kimsedir. Cimri de Allah'ın farz kıldığı şeyi cimrilik yaparak ödemeyen kimsedir.

Eğer bu sorudan Allah'ı kasd ediyorsan Allah bağışta bulunsa da, bulunmasa da, verse de vermese de cömerttir. Çünkü bağışta bulunursa, hak etmediğin bir şeyi bağışlamıştır; bağışta bulunmasa da yine hak etmediğin bir şeyi esirgemiştir."

Mü'minler cimrilik yapmaz. Kur'ân'ın çeşitli yerlerinde mü'minlerin özellikleri anlatılmaktadır. İşte Kur'ân'da açıklanan mü'minlerin özelliklerinden biri de onların cimrilik etmemeleri ve harcadıkları zaman orta yolu takip etmeleridir. Bu husus Kuran'da şöyle belirtilmektedir:

"Onlar ki harcadıkları zaman, ne israf ederler, ne de cimrilik ederler; (harcamaları) bu ikisinin arasında dengeli olur." (Furkan, 67).