Kan ver hayat kurtar

Kan, herhangi bir ilaç gibi fabrikalarda üretilmesi mümkün olmayan bir maddedir. Üretildiği tek yer insan vücududur. Dolayısıyla hem bir hayat kurtarmak, hem de gerektiğinde bulmak için yapılması gereken tek şey insanların duyarlı davranarak kan bağışında bulunmalarıdır. Yalnız her insanın da kan bağışında bulunması mümkün olmayıp, bağışın da şartları vardır.

Kimler kan verebilir,

kimler veremez

18-65 yaş arasında, ağırlığı 50 kg üzerinde, önemli bir sağlık sorunu olmayan, kan merkezinde yapılan muayenede sağlığı uygun olduğu tespit edilen ve hemoglobin ölçümü normal olan herkes en sık 2 ay aralıklarla kan bağışında bulunabilir.

Hem bağışlayanın hem de ihtiyaç sahibi hastaların sağlığının gözetilmesinin çok önemli olduğu kan bağışı için gerekli şartlardan bazıları şunlardır:

ë Bağış öncesinde iyi dinlenmiş ve uykusuz olmamak tercih edilir. Kan bağışından önceki öğünde bir şeyler yemiş olmak ve aç karına kan bağışlamak önerilmektedir.

ë Kan bağışı yapabilmek için hemoglobin, hematokrit düzeyi yeterli olmalıdır. Olmayanlardan kan bağışı alınamaz.

ë Muayenede, vücut ısısı, 37.5 Santigrat dereceden fazla olanlar kan bağışlayamaz.

ë Kan bağışlayacakların nabzı dakikada 50-100 olmalıdır. Bu değerlerin altında veya üstünde ise kan bağışı alınamaz. Ayrıca nabız normal ritimde olmalıdır.

ë Kan vereceklerin büyük tansiyonu 90-180 mmHg (halk dilinde 9-18) arasında, küçük tansiyonları 50-100 mmHg (Halk dilinde 5-10) arasında olmalıdır. Yapılan muayenede tansiyonu bu değerler arasında çıkmayan bağışçılardan kan alınamaz.

ë Kadınlar, hamilelik döneminde kan veremezler. Doğumu takiben 6 hafta sonra kan bağışı yapılabilir.

ë 50 kg altında olanlar kan bağışı yapamazlar. Boyuna göre olması gereken ağırlıktan çok düşük olan kişiler de kan bağışında bulunamazlar.

AIDS'liler kan veremez

ë 10 yaşından sonra bulaşıcı sarılık geçirenler, Hepatit-B ve Hepatit-C'li bireyler hiçbir zaman kan bağışında bulunamazlar.

ë Son 3 yıl içinde sıtma hastalığı geçirenler kan veremezler. Sıtma hastalığının salgın olarak bulunduğu coğrafi bölgelerde 6 aydan fazla kalanlar 2 yıl süre ile; 6 aydan az kalanlar ise 12 ay kan bağışında bulunamazlar.

ë Soğuk algınlığı geçirenler, ancak şikayetlerinin kesilmesinden 3 gün sonra kan bağışı yapabilirler. Diğer solunum rahatsızlıkları olanlar muayene sonucuna göre kan merkezi doktoru tarafından değerlendirilirler.

ë Kalp, akciğer, böbrek hastalığı, kan hastalığı, anormal kanamalara eğilim, kanser hastalığı olanlar, hastalığın derecesine ve tipine göre kan merkezi doktoru tarafından değerlendirilerek kan vermek için uygun olup olmadığına karar verilir. Mesela kalp enfarktüsü geçiren bir kişi kan veremez.

ë AIDS hastaları, damardan uyuşturucu kullananlar, HIV pozitif olanlar, erkek erkeğe cinsel ilişki yapmış olanlar, faktör konsantresi gibi kan ürünü kullanan hastalar ve bütün bu gruplardan herhangi biri ile cinsel ilişkisi olanlar hiçbir zaman kan bağışı yapamazlar!

Ameliyat

olmuşların durumu

ë Son 12 ay içinde kan transfüzyonu (nakli) yapılanlar, organ veya doku nakli olanlar, akupunktur, dövme, kulak deldirme gibi ciltlerinin herhangi bir yerini deldirme işlemi yaptıranlar, 12 ay süreyle kan bağışı yapmamalıdırlar.

ë Beyin ameliyatı olup, Dura mater grefti uygulanan kişiler kan bağışı yapamazlar.

ë Ameliyat geçirenler, ameliyat sürecinde kan nakli almışsa 1 yıl süre ile kan veremezler. Ameliyat sürecinde kan nakli alınmamışsa iyileştikten 6 hafta sonra kan bağışı yapabilirler.

Bazı ilaçlar kan

vermeye engeldir

ë İlaçların büyük bir çoğunluğu kan bağışı için engel teşkil etmemektedir. Örneğin hipertansiyon için kullanılan ilaçların çoğunluğu kan bağışı için engel teşkil etmemektedir. Ancak kanı verecek kişinin tansiyonu kabul edilir sınırlarda olmalıdır. Diğer taraftan aspirin gibi trombosit fonksiyonlarını etkileyen bazı ilaçların alımı söz konusuysa bu ilaçları alanlar 3 gün süre ile trombosit süspansiyonu için kan veremezler, ancak tam kan veya eritrosit süspansiyonu için bağışçı olabilirler. Onun için ilaç alanlar, kullandıkları ilaçları kan merkezi doktoruna mutlaka bildirmek durumundadırlar.

ë Sedef hastalığının tedavisinde kullanılan Tegison (etretinat) ilacı alanlar hiç bir zaman kan veremezler. Yine sedef hastalığının tedavisinde kullanılan Soriatane (acitrein) kullananlar, son dozu takiben ancak 3 yıl sonra kan bağışı yapabilirler.

ë Akne tedavisinde kullanılan Akutan (isotretinoin), iyi huylu prostat bezi büyümesi tedavisinde kullanılan Proscar (finasteride), saç dökülmesinde kullanılan Propecia (finasteride) kullananlar son dozu aldıktan 1 ay sonra kan bağışında bulunabilirler.

ë Bazı aşılar kan bağışı için süre kısıtlaması getirmezken bazıları 12 aya kadar kan bağışı için engel teşkil edebilmektedir.

Yarın: Kan vermenin faydaları