Kars’ın tarihi mirası: Mazlum Ağa Hamamı’nın hikayesi

Mazlum Ağa Hamamı, Osmanlı döneminde, Sultan III. Murad'ın saltanatı sırasında (1574-1595) inşa edilmiştir. Kars'ın Osmanlı egemenliği altında yeniden yapılandırıldığı bu dönemde, şehirde birçok tarihi yapı restore edilmiş veya sıfırdan inşa edilmiştir.

Hamam, adını banisi (yaptıranı) olan Mazlum Ağa'dan almıştır, ancak Mazlum Ağa'nın kimliği hakkında kesin bilgiler sınırlıdır. Osmanlı kayıtlarında genellikle hamamlar, hayırsever devlet adamları, yerel yöneticiler veya zengin tüccarlar tarafından yaptırılırdı. Mazlum Ağa'nın da bu kişilerden biri olduğu düşünülmektedir.

Hamamın inşası, Kars'ın Osmanlı idaresi altında stratejik bir kale şehri olarak önem kazandığı bir döneme denk gelir. 16. yüzyılın sonlarında, Osmanlı-Safevi savaşlarının yoğunlaştığı bu bölgede, Kars hem askeri hem de ticari açıdan kritik bir merkezdi.

Mazlum Ağa Hamamı, bu dönemde şehirdeki sosyal ve kültürel hayatı desteklemek için yapılmış, aynı zamanda Osmanlı mimarisinin bölgedeki varlığını simgeleyen bir yapı olmuştur.

Hamam, 1918 yılında Ermeni işgali sırasında ciddi şekilde tahrip edilmiştir. Bu dönemde birçok Osmanlı eseri gibi Mazlum Ağa Hamamı da yıkıma uğramış, ancak tamamen yok olmaktan kurtulmuştur. Daha sonraki yıllarda çeşitli onarımlar geçirmiş, fakat zamanla yeniden harap bir hale gelmiştir.

2016 yılında başlayan kapsamlı restorasyon çalışmaları, hamamın yeniden canlanmasını sağlamıştır. Restorasyon sırasında, sıvaların altında gizlenmiş Osmanlı dönemine ait dekoratif unsurlar ortaya çıkmış, bu da hamamın tarihine yeni bir ışık tutmuştur.

Kimin Yaptığı

Mazlum Ağa Hamamı'nın banisi Mazlum Ağa'dır, ancak mimarı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Mazlum Ağa Hamamı, klasik Osmanlı hamam mimarisinin sade ama etkileyici bir örneğidir.

Kesme taş ve moloz taş kullanılarak inşa edilen yapı, dayanıklılığı ve estetiği birleştirir. Hamam, geleneksel Osmanlı hamamlarının üç ana bölümünden oluşur: soğukluk, ılıklık ve sıcaklık. Bu bölümler, hem işlevsel hem de estetik açıdan özenle tasarlanmıştır.

Hamamın en dikkat çekici mimari özelliği, merkezi kubbesidir. Bu kubbe, bazalt taşından yapılmış kemerlerle desteklenir ve Osmanlı mimarisinde sıkça görülen sadelikle zarafeti birleştirir. 2016'daki restorasyon çalışmaları sırasında, sıvaların altında ortaya çıkan dekoratif unsurlar, hamamın sanatsal değerini daha da öne çıkarmıştır.

Özellikle "yarasa kanadı" ve yıldız figürleri, Osmanlı taş işçiliğinin özgün örnekleri olarak dikkat çeker. Bu figürler, taşçı dilinde "yarasa kanadı" olarak adlandırılır ve genellikle dekoratif kemerlerde veya nişlerde kullanılır. Ayrıca, kubbedeki kemerler ve tuğladan yapılmış bacalar, hamamın sauna olarak da kullanıldığını gösterir.

Hamamın dış cephesi, Kars'ın yerel bazalt taşının yoğun kullanımıyla sade ama heybetli bir görünüme sahiptir. Bu taş, hem dayanıklılığı hem de estetik dokusuyla hamama karakter katar. İç mekânda ise, kemerli yapılar ve kubbenin altındaki ışık oyunları, ziyaretçilere huzurlu bir atmosfer sunar.

Kars'ı ziyaret edenler için Mazlum Ağa Hamamı, sadece bir tarihi yapı değil, aynı zamanda bir zaman yolculuğu vaat eden eşsiz bir deneyim.