Feraset, başarı ve iman Mustafa Kemal’de birleşmişti

Cepheden Meclis'e 24 yılını Atatürk ile geçirmiş Cevat Abbas Gürer, Mustafa Kemal'in vazifeye getirilmesi ile değişen manevî havayı anılarında şöyle anlatmaktadır:

"Bundan 24 yıl evvel Çanakkale'de idik. Bir ağustos gecesinin yarısına doğru Kolordu Kumandanı Kurmay Albay Fevzi'ye işten el çektirilmiş ve yine o gece 19. Fırka Kumandanı Kurmay Albay Mustafa Kemal'e mensup bulunduğum kolordunun kumandanlığı verilmişti.

(…) Düşman 48 saat içinde Anafartalar garbında Suvla limanını teşkil eden küçük ve büyük Kemikli burunlarına, Kireçtepe istikametine ve Anzak vadisiyle Arıburnu'na mevcudu 60 bini geçen bir ordu çıkarmıştı.

26-27 Temmuz gecesi emir ve kumandasına girdiğimiz Mustafa Kemal günlerce ve aylarca evvel düşmanın Anafartalar'a çıkacağını görmüş ve görüşü de müspet olarak gerçekleşmişti.

(…) Yalnız Arıburnu'nda fırkasıyla düşmana göğüs geren Mustafa Kemal, ne Saroz'a ne de Edremit'e düşman ordusunun çıkacağını kabul etmemişti.

(…) Gerek kumanda vaziyetinde bulunanlar ve gerek O'nu yakından tanıyan arkadaşları, Mustafa Kemal'in bu isabetli görüşü ile O'nun askerî dehasının büyüklüğüne ikinci defa şahit oluyorlardı.

Atatürk bundan evvel de, Arıburnu'na düşmanın çıkacağını aynı veçhile anlamış ve hakikaten de öyle olmuştu.

O'nu Anafartalar kuvvetleri başında görmekle müsterih olan kalplerimiz Arıburnu kahramanı Mustafa Kemal'e tamamen bağlanmış, derhal maneviyatımız sağlamlaşmıştı." 

Feraset, başarı ve iman Mustafa Kemal'de birleşmişti.

Gelibolu'daki müzede halen sergilenen ve Çanakkale muharebeleri sırasında parçalanan saati hakkında General Armstrong, o anı şöyle kaleme almıştır:

"… Sabaha karşı 03.00'de Mustafa Kemal siperlerden çıktı, yürüyerek ilerledi. İngilizler ateş açtı. Bir kurşun saatini parçaladı fakat kendisine gene bir şey olmadı. Yaralanmış olsaydı, hücüm asla gerçekleşmeyecekti. Türklere zaferi kazandıran ve yarımada ile İstanbul'u kurtaran, eldeki bu bir avuç asker ile Mustafa Kemal'in olağanüstü kişiliği oldu." 

Bu olağanüstü kişilik hakkında, O'nun yanında bulunan bir tanık şöyle diyor:

Şefik Aker anlatıyor:

"8/9 Ağustos 1915 gecesi bana 19. Fırka Komutanlığını teslim edip Anafartalar Grubu Komutanlığını idareye giderken, Atatürk benim sol yanımda idi. Ağzından çıkan bir fısıltı dikkatimi çekti. O'nun selamet ve başarı için Allah'a fısıltı ile niyazda bulunduğunu görmüş ve anlamıştım." 

Liman von Sanders, Mustafa Kemal'i Anafartalar Grup Kumandanlığı'na getirmiştir. 9 Ağustos 1915 sabahı Mustafa Kemal, 1. Anafartalar muharebesini başlatır.

"9 Ağustos'ta hem Conkbayırı muharebeleri devam edecek, hem de 1. Anafartalar muharebesi yapılacaktır.

2. Anafartalar muharebesi 21 Ağustos'ta yapılırken 3. muharebe Kayacıkağılı ya da Bomba Tepe muharebeleridir ve 27 Ağustos'ta yapılacaktır." 

10 Ağustos muharebeleri hakkındaki raporunda Hamilton şunları yazıyor:
"Ağustos'un 10. Salı günü Türkler şafakla beraber Conk Bayırı'na büyük ölçekte bir taarruz yaptılar. Bu muharebe Conk Bayırı'nı tutmak için yapılan dört günlük savaşının şiddetlisi olmuştur.

Zamanımız teknolojisinin hazırlamış olduğu silahların hepsini ellerinden atarak hasımları ile boğaz boğaza savaşan erlerimizin yanına generaller de katıldılar. General Collie, Cooper ve Baldwin bugün ölenler arasındalar.

Türkler birbiri ardınca 'Allah Allah' haykırışlarıyla gerçekten pek yiğitçe saldırdılar ve savaştılar.

(…) Resmî kayıtlarda, beş gün süren muharebelerde, iki tarafında ağır zayiat verdiğini ortaya koyuyor ama bu konuda kesin sayı verilemeyeceği de belirtiliyor.

Türk tarafının toplam 20 bin (Kanlısırt'ta 2 bin, Conk Bayırı'nda 12 bin, Anafartalar'da 8 bin 400 ve 19. Tümen cephesinde 2 bin 600) olmak üzere iki tarafın toplam zayiatı 45 bini bulmuştur."  (Prof. Dr. Haydar Baş Hoş Geldin Atatürk eserinden)