Priyedor'un çığlığı

Priyedor, Bosna Hersek'in kuzeyinde bir şehir.Bu şehrin hafızası silinmiyor.Neden mi?Çünkü 22 yıl önce burada binlerce Müslüman Boşnak acımasızca katledildi.***Bu şehrin acı hikâyesi 1992 yılının Nisan ayında başlıyor.Priyedor, savaştan önce yüzde 49,5'i Boşnak ve yüzde 47,5'i Sırp olmak üzere yaklaşık 120 bin nüfusa sahipti.Kasaba, bu nüfus dağılımını yansıtan bir belediye meclisi tarafından yönetiliyordu.Ta ki, Sırplar 1991 sonbaharından başlayarak kasabada yoğun ve sinsi bir hazırlığa girişene kadar.***Mart sonu geldiğinde Gizli Polis Teşkilatı UDBA'nın başına getirilen Sırp Simo Drlyaça, Priyedor'da bir ayda 13 polis karakolunda görev yapan bin 775 Sırp'ı silahlandırdı.Bu, o kadar iyi organize edilmiş bir hazırlıktı ki, 29 Nisan'ı 30'una bağlayan gece kasabayı teslim almak için 30 dakika yetecekti.***Şehrin giriş çıkışları Sırp çetelerce kontrol altına alındı.Yarım saat içinde Priyedor Sırpların eline geçmişti.Artık her yerde Sırplar dolaşıyordu.Priyedor Belediyesi'nin ismini bile "Sırp Priyedor Belediyesi" olarak değiştirmişlerdi.Radyodan duyurular yaptırılıyor, halkın sakin olması isteniyordu.Sırpların zulmü durmak bilmiyordu.Evler basılıyor; Müslüman ve Hırvatların evlerinde silah varsa derhal el konuluyordu.Medya aracılığıyla propaganda yapılarak şehrin etrafında silahlanmış Boşnak askerler olduğu yalanı söyleniyordu.***Derken, Sırpların 31 Mayıs günü radyo üzerinden verdiği ilan katliamın başlangıcı olmuştu.İlanda "Sırp olmayanların evlerinin pencerelerine beyaz çarşaf ya da bayrak asmalarını, sokağa çıkarken de kollarına beyaz kurdele bağlamaları" emredildi.Böylece Sırp olmayanlar belli olacaktı.***Priyedor şehri en korkunç katliamlardan birine şahit oldu.Yerleri tespit edilen binlerce Boşnak, kurşuna dizilerek soykırıma, işkenceye ve tecavüze maruz kaldı.Yaklaşık 30 bin Priyedorlu, başta Omarska olmak üzere, Keraterm, Kozarac, Trnoğolye ve Manyaça'daki esir kamplarına götürüldü, on binlercesi ise doğdukları topraklardan sürgün edildi.***Priyedor'da bugün 1.415 kişi hâlâ kayıp, bulunan 50'den fazla toplu mezarda ise 1.480 kişinin cesedine ulaşıldı.1991-1995 yılları arasında bu şehirde toplam 5.209 kişi öldürülmüş, bunlardan 4.093'ü Boşnak sivillerden oluşuyor.1992 yılında Mayıs-Temmuz arasında 266 kadın, 102 çocuk öldürüldü, bütün esir kamplarında ise yaklaşık 31 bin kişi tutuldu.Öldürülenlerin en küçüğü sadece beş yaşındaydı.***Aradan 22 yıl geçti.Katliamın yıldönümünde Boşnak Müslümanlar yine meydanlardaydı.22 yıl önce olduğu gibi o günde kollarına beyaz kurdeleler taktılar.Bir yandan işgale kurban verdikleri yakınlarını andılar, bir yandan da suçluların hala cezasız kalmasına tepki gösterdiler.O gün yaşanan trajedi görüntüleri ve fotoğrafları dünyayı dolaştı ama hiçbir şeye engel olamadı.