Kim takar Merkez'in faizini

RECEP BAHAR / ANALİZ

"Merkez Bankası, bankaları politika faizi olan yüzde 14 ile fonlamaya devam ediyor ancak bankalar bu parayı devlete yüzde 26, işletmelere ise yüzde 50 faizle satıyor." Hükümetin Türkiye Ekonomi Modeli'ni (TEM) hayata geçirdiği Aralık 2021'den bu yana bu ifadeye haberlerimizde ve analizlerimizde devamlı yer verdik. Hükümet tavrında değişikliğe gitmedi, gitmeye de niyetli görünmüyor. Neticede Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) 29 Haziran'da açıkladığı verilere göre, bankaların bu yıl Ocak-Mayıs dönem net kârı 132 milyar 101 milyon lira, sermaye yeterliliği standart oranı ise yüzde 18.15'e ulaşarak rekor kırdı.

Bankaların çok kâr etmesi, çok zararlı!

Böyle devam ederse bankaların net kârı 2022 sonunda 300 milyar liraya yaklaşacak! Yok böyle bir kâr, üstelik net bir kâr! Bu kârın bir bölümü Garanti Bankası, QNB Finansbank, Denizbank gibi yabancıların sahip olduğu bankalar tarafından yurtdışına transfer edilecek. Haliyle bankalar ihracatçı olmadıkları için TL kârlarını Euro'ya, dolara çevirecek ve bu ülkeden alıp götürecek ve sonuçta döviz kurları yine fırlayacak. Bunun sonunda enflasyon yükselecek, vatandaşın çektiği dertler daha da artacak!

Faiz lobisi hükümeti dinlemiyor!

Cumhurbaşkanı Erdoğan, TEM'i hayata geçirirken niyetlerinin 'kredi faizlerini' düşürmek olduğunu, dolayısıyla 'üretimi, istihdamı ve ihracatı' artırmak olduğunu söylemişti. Lakin Merkez Bankası, politika faizini Aralık 2021'de yüzde 14'e çekti ve o tarihten bu yana yüzde 14'te tutuyor ancak buna karşılık kredi faizleri düşmedi. Yeni Mesaj'a ismi açıklanmamak kaydıyla konuşan Türkiye'nin ilk 500 sanayi kuruluşu arasında yer alan ihracatçı bir şirketin Genel Müdürü, "Mayıs ayında yüzde 30-34 aralığında TL kredi kullanmak mümkündü. Haziran ayıyla birlikte kurlar artınca, TL kredi faiz oranları yüzde 50'yi geçti. Kamu bankaları daha uygun oranlarla kredi kullandırıyor ancak bu bankalardan kredi almak çok zor. Kredi başvurusu içeren 100 dosyadan 3-4'ü olumlu sonuçlanıyor. Öte yandan Euro ve dolar cinsi kredilerde de faiz oranı yüzde 10-11 bandına çıktı. Oysa Avrupalı şirketler yüzde 1 ile Euro kredi kullanıyor" şeklinde konuştu. Son 3 ay içinde görüştüğüm 20'ye yakın şirket patronu ya da genel müdürüne 'kamu bankalarından kredi kullanıp kullanmadıklarını' sordum. Aldığım cevap hep 'hayır' oldu. 'Neden' diye sorunca şu ortak cevabı verdiler: "Kredi onay süreci uzun sürüyor. Hal böyle olunca fırsatlar kaçıyor, piyasalardaki belirsizlik nedeniyle risk artıyor. Sanayici niçin kredi kullanır? Ham madde ya da makine almak ya da borcunu ödemek için. Onay süreci uzayınca ham maddeyi hangi fiyattan alacağınız belirsizleşiyor."

Finansmana erişim zorlaşıyor

Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır, ekonomiye ilişkin yaptığı değerlendirmede, 2022 yılının ilk yarısının geçen yıldan daha hareketli geçtiğini ifade ederek, "Özellikle Antalya'nın ekonomik ve ticari hareketliliği, ülkemiz ortalamasının üzerinde seyretmektedir. Ancak kontrolümüz dışındaki gerçekleşmeler, dikkatimizi dağıtmaktadır. Özellikle tarımda, maliyet, finansmana erişim, üretim, mevzuat ve iklim koşulları giderek zorlaşmaktadır" diye konuştu. Çandır, çek ile ödeme hacminin ülke genelinde yüzde 54, Antalya'da ise yüzde 90 arttığına dikkat çekti. Ticari hareketliliğin önemli göstergelerinden birinin de kredi kullanımı olduğunu ifade eden Çandır, kredi kullanımındaki düşüşe dikkat çekti. Bankaların kredi musluğunu kıstığını ifade eden Çandır, "Üyelerimiz gerekli koşulları karşılamalarına rağmen son dönemde talep ettikleri miktarda krediye erişemediklerini ifade ediyorlar. Özellikle tarımda kredi musluklarının kısılması demek önümüzdeki dönemde tarımsal üretimin düşmesi, dışa bağımlılığın ve enflasyonun artması ve ekonomik küçülme demektir" diye konuştu.