Libya'da 'kırılgan' uzlaşı

Uzun zamandır silahlı çatışmalar ve bölgesel çekişmeyle öne çıkan Libya'da, bir süredir ihlallere rağmen korunan kırılgan ateşkesin ardından Libyalı aktörler yeni bir siyasi uzlaşının sinyallerini veriyor. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Libya diyaloğunda umut ışığı gördüklerini ve BM Libya Destek Misyonunun bir sonraki turun gerçekleşmesi için yoğun biçimde çalıştığını ifade etti. Halife Hafter'in siyasi koz olarak kullanmak için durdurduğu ve bu nedenle Libya ekonomisini 10 milyar dolar zarara uğrattığı petrol üretimini yeniden başlatması uzlaşı işaretlerinden biri olarak öne çıkıyor. Ayrıca, Libya Başbakanı Fayiz es-Serrac'ın ülkedeki karşıt grupları bir araya getiren diyalog komitesinin bir geçiş yönetimi hazırlaması halinde Ekim sonunda görevi yeni yönetime bırakma arzusunda olduğunu açıklaması da diğer bir gösterge olarak dikkati çekiyor. Ancak, bugüne kadar Libya'da siyasi bir çözüm için bir çok zirve, anlaşma ve uzlaşıda imzası bulunan Halife Hafter'in bu son çözüme ne kadar bağlı kalacağı henüz bilinmiyor.

Taraflar Fas'ta bir araya geldi

Fas'ın Buznika kentinde Libya hükümetine bağlı Libya Devlet Yüksek Konseyi ile Halife Hafter'in siyasi müttefiki Tobruk'taki Temsilciler Meclisi heyetleri arasında 6-10 Eylül'de "Libya Diyalog Toplantıları" başlıklı görüşmeler yapıldı. Görüşmelerde, ülkedeki üst düzey kurumlara getirilecek isimlerin atama kriterleri hakkında uzlaşıya varıldığı duyuruldu. Söz konusu anlaşmayı hayata geçirecek prosedürlerin tamamlanması için ise eylül ayının son haftasında yeniden toplanma kararı alındı. Tarafların önümüzdeki hafta yeni görüşmelere başlaması bekleniyor. Fas'ta 2015'te imzalanan Suheyrat Anlaşması'nın 15'inci maddesine göre söz konusu üst düzey kurumlar "Libya Merkez Bankası Müdürü, Sayıştay Başkanı, İdari Kontrol Birimi Başkanı, Yolsuzlukla Mücadele Heyeti Başkanı, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı ve Üyeleri, Yüksek Mahkeme Başkanı ve Başsavcı'dan oluşuyor. Libya'nın doğusu ve batısında iki ayrı yönetim olması nedeniyle söz konusu üst düzey kurumlar da çift başlı bir yapı sergiliyor. Ayrıca, diyalog komitesinin Suheyrat Anlaşması'nda öngörülen Başkanlık Konseyi'ni 8 üye yerine Libya'nın üç ana bölgesi, Batı, Doğu ve Fizan'ı temsil edecek biçimde üç üyeden oluşacak şekilde yeniden reform etmesi planlanıyor. Planın hayata geçmesi durumunda ayrıca Başkanlık Konseyi altında hizmet verecek bir başbakan atanması öngörülüyor. Tüm bu aşamalar hayata geçerse, bu yönetimin ülkeyi seçime taşıması nihai hedefi teşkil ediyor.

Türkiye ve Rusya temasta

Libya'da bugüne kadar karşıt tarafları ateşkes konusunda ikna etmeyi başaran Türkiye ve Rusya da BM görüşmeleriyle eş zamanlı biçimde eylül başında kalıcı çözüm için görüşmeler yürütme kararı aldı. İki ülke arasındaki görüşmelerde, Libya'da kalıcı ve sürdürülebilir ateşkes için Sirte ve Cufra'nın askerden arındırılması modellerinin belirlenmesi gereği üzerinde durulurken, ocak ayında Berlin'de gerçekleştirilen konferansın sonuçlarının hayata geçirilmesinin önemi vurgulandı. Türkiye ve Rusya arasındaki görüşme trafiğinin yanı sıra Türkiye'den üst düzey isimler ve Libyalı muhataplarının gerek Ankara gerekse Trablus hattında son dönemde görüşmeleri hız kazandı. Benzer şekilde ülkenin doğusundaki, Tobruk Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ve Hafter de son dönemde Kahire'ye giderek burada görüşmeler gerçekleştirdi.

Hafter'in tutumu belirsiz

Libyalı taraflar gelecek hafta bir kez daha diyalog toplantısı için Fas'ın Buznika kentinde bir araya gelecek. Ancak, Halife Hafter'in uzlaşıda varılacak adımların kendisini kenara itmesi halinde yeniden silahlı yola başvurması dahil süreci baltalayacak adımlarından endişe ediliyor. Aynı şekilde, Hafter'in ülke ekonomisinin ve gündelik hayatın temelinde yer alan petrol sektörünü, silahlarıyla esir tutması, kendisini oyun dışı bırakan bir formül karşısında ülkenin can damarına yeniden namluyu çevirmesinden kaygı duyuluyor. Sürekli silahlı hamleleriyle Libya sahnesindeki yerini tahkim eden Hafter'in daha önce varılan uzlaşılarda olduğu gibi bu çözümü de baltalamasından korkuluyor. AA