Libya'daki sancılı seçimde Türkiye kimi destekliyor?
Libya, 24 Aralık'da yapılacak devlet başkanlığı seçimlerine hazırlanıyor. Ülkede karşıt gruplar arasında zaman zaman gerilimler çıkıyor. Türkiye elini açık etmese de mevcut Trablus Hükümeti Başbakanı Abulhamid Dibeybe'nin devlet başkanı olmasını istiyor.
09.12.2021 17:07:00
YENİ MESAJ / DETAY HABER
BBC İzleme Servisi, Libya'daki iç savaş ve sonrasındaki geçiş sürecinde en önemli aktörlerden biri olan Türkiye'nin 24 Aralık'ta yapılması planlanan seçimlere yaklaşımını değerlendiren bir haber yayımladı. Ülkenin doğusundaki üssünden Rusya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Fransa'nın da desteğini alarak Trablus'taki hükümete karşı savaş başlatan General Halife Hafter'in ilerleyişi, Türkiye'nin Trablus hükümetine yardıma başlamasıyla durmuş; ateşkes anlaşması Ekim ayında ülkenin geçiş sürecine girmesinin önünü açmıştı. Bu süreçte geçici bir Ulusal Birlik Hükümeti ve Başkanlık Konseyi oluşturuldu. Ancak ülkenin doğusundaki Tobruk'ta yer alan Temsilciler Meclisi ile Trablus hükümeti arasında ikilik devam ediyor.
Türkiye, bu aşamada askeri ağırlığını ve etkinliği siyasi alanda kullanmak için çalıştı. Bugün Libya'da çok sayıda yabancı asker ve milis gücü bulunuyor. Türk askeri de Libya'daki yabancı güçlerden biri. Türkiye'nin ülkede sadece askeri değil; geniş kapsamlı ekonomik çıkarları ve planları da var.
Rusya'nın paralı askerleriyle birlikte BAE ve Mısır'ın desteğiyle Afrika'dan gelen milis güçlerin de hâlâ silahlı güç olarak bulunduğu ülkede, belirlenen seçim tarihine iki hafta kala karmaşa devam ediyor.
Seçimler ertelenecek mi?
Trablus merkezli Libya Devlet Yüksek Konseyi, 8 Aralık Çarşamba günü 24 Aralık'ta yapılması planlanan başkanlık seçimlerinin mevcut tıkanıklığın giderilmesi için Şubat 2022'ye ertelenmesi önerisinde bulundu. Öneri şimdilik karşılık bulmadı. Seçimlerde Libya'nın devrik lideri Muammer Kaddafi'nin oğlu Seyfülislam Kaddafi ve Halife Hafter de başkanlığa aday.
Türkiye'nin Libya'daki seçimlere yaklaşımı
Kasım 2019'da BM'nin meşru kabul ettiği Trablus hükümetiyle bir askeri ve güvenlik işbirliği anlaşması imzalayan Ankara, askeri desteğine anlaşmanın hemen ardından Ocak 2020'de başlamıştı. Bu destek, Haziran 2020'de Hafter'in Trablus kuşatmasını sonlandırıp geri çekilmesiyle sonuçlandı.
Ankara ile Trablus arasında Doğu Akdeniz'deki deniz yetki alanlarını belirleyen bir anlaşma da imzalandı. Bu anlaşma, bölgedeki diğer ülkelerin işbirliğine karşı iki ülkenin yakın işbirliği içinde olduğunun da en büyük göstergesi. Eğitim ve danışmanlık olarak açıklanan faaliyetler için hâlâ Libya'da bulunan Türk askerlerinin ana karargâhı da Misrata'daki donanma üssü ve Vatiyye Hava Üssü oldu. Öyle ki Misrata ile İzmir arasında 25 yıl sonra gemi seferleri de bu ay yapılmaya başladı.
BM'nin ülkedeki yabancı güçlerin çekilmesi çağrılarına Ankara; Rusya ve BAE destekli güçler çekilmediği sürece çekilmeyeceği şeklinde cevap veriyor. Ankara, diğerlerinden farklı olarak Türk askerinin Trablus hükümetiyle imzalanan meşru bir anlaşma çerçevesinde ülkede olduğunun da altını çiziyor.
Ankara'nın gönlünden geçen isim
Türkiye, diplomatik teamüllere uygun olarak, seçimde herhangi bir adaydan yana açıkça taraf olmadı. Ancak iç savaşta karşı tarafta yer alan Halife Hafter'in adaylığına 'meşru olmadığı gerekçesiyle' karşı çıktığı biliniyor. Ankara'nın mevcut Trablus hükümeti Başbakanı Abulhamid Dibeybe ile de çok yakın ilişkileri var. Misrata'dan gelen iş insanı Dibeybe de başkanlığa aday. Türkiye'nin hem deniz yetki alanları hem de askeri işbirliği anlaşmaları imzaladığı Trablus'taki eski hükümetin İçişleri Bakanı olan Fethi Başağa da, Ankara'ya çok yakın Libyalı siyasetçilerden biri. O da başkanlık seçiminde aday. Misratalı Başağa da Bakan sıfatıyla Ankara'yı defalarca ziyaret etmişti.
Türkiye; Libya'da Halife Hafter'e destek veren BAE ile pürüzleri geride bırakarak, ekonomik ve ticari işbirliği adımlarına yöneldi. Ankara'dan şimdi Mısır ve Suudi Arabistan'la da ilişkileri tazeleyebileceği yönünde açıklamalar geliyor. Bu ülkelerin tümü, Libya'da Türkiye'nin çıkarlarına rakip çıkarlara sahip ülkeler.
Seçimlerde sıkıntıların kaynağı
Libya'da seçimler için zaman daralırken, Temsilciler Meclisi (TM) ve Devlet Yüksek Konseyinden oluşan taraflar, başkanlık ve parlamento seçimlerinin hukuki altyapısını belirleyecek kanunda bugüne kadar uzlaşamadı. TM Başkanı ve ülkenin doğusundaki gayrimeşru güçlerin lideri Halife Hafter'in siyasi müttefiki Akile Salih, 8 Eylül'de tek taraflı şekilde başkanlık seçimlerine ilişkin bir kanun çıkardığını açıklamıştı. Salih'in Mecliste oylamaya sunmadan ve Devlet Yüksek Konseyine başvurmaksızın çıkardığı bu kanun, Konsey tarafından reddedilmişti. TM, 4 Ekim'de tek taraflı çıkardığı bir başka kanunla, parlamento seçimlerinin başkanlık seçimlerinden bir ay sonra yapılacağını duyurmuştu. BM öncülüğündeki Libya Siyasi Diyalog Forumu'nun Kasım 2020'deki toplantılarında ise her iki seçimin de 24 Aralık'ta yapılması kararı alınmıştı. YENİ MESAJ / BBC
