Maraş’ın işgali ve Sütçü İmam

Bir yanan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri suratla artıyor, halkın Mustafa Kemal etrafında kenetlenmesi vatan müdafaasını da güçlendiriyordu.

Bu esnada, 30 Ekim 1919'da Fransızlar Maraş'ı işgal ettiler. Sütçü İmam'ın başlattığı direniş ve gayretler 12 Şubat 1920'de şehri kurtardı.

"Ermeniler, Fransızların Maraş'ı işgalinin ikinci günü olan 31 Ekim 1919'da sokak ve caddelere çıkarak halkı rahatsız etmeye başladılar.

Sarhoş Ermeni askerlerden ikisi Uzunoluk hamamından çıkan Müslüman kadınlara 'çarşafa ihtiyaç yoktur, yüzünüzü açın' diye bağırarak sarkıntılık etti.

Bunun üzerine yakındaki bir dükkanda sütçülük yapan ve adı İmam olan bir Türk, tabancasını çekerek askerlerden birini öldürüp, diğerini yaraladı.

Sütçü İmam veya Uzunoluk olayı olarak tarihe geçen bu olay üzerine Müslümanlar ile Ermeniler arasında olaylar çıktı. Çıkan olaylarda iki Ermeni daha öldürüldü ve her iki taraftan 14 kişi yaralandı.

Fransızlardan arka bulan Ermeniler, karşılaştıkları Müslümanları kurşuna dizdiler, kadınlara da tecavüz ettiler. Müslümanlar korkudan evlerinden dışarı çıkamaz olmuşlardı."

"Mustafa Kemal ile Kuvvacıları, işgal sürecinde omuz omuza görüyoruz. Tarihî vesikalarda ve yazışmalarda Kuvva hareketi ile Heyet-i Temsiliye Başkanı Mustafa Kemal arasındaki birlik ve birbirine sarılış maalesef bugüne kadar kaleme alınmamıştır.

"Maraşlı kardeşlerimize ulaştırılmak üzere, Elbistan Heyet-i Milliyesi adına Denizli Ziraat Bankası'na 400 lira yatırıldı."

"Sivas Kongresi'nden sonra, 20 Aralık 1919 günü Mustafa Kemal Paşa, halkla ve bilhassa ulema ile toplu bir halde görüşmek istediklerinden başta, Kızıklı Hacı Kasım Efendi olduğu halde ilmiye sınıfının ileri gelenleri, tüccar ve esnaftan bazıları, Raşit Efendi Kütüphanesi'nde toplandılar.

Kütüphaneye gelen Mustafa Kemal Paşa, hocaların ve diğerlerinin ayrı ayrı ellerini sıkarak iltifatta bulundu.

Memleketin içine düştüğü bu durumdan ancak, birlik ve beraberlik içerisinde, milletçe kurtulanacağını söyledi.

15. Kolordu Kumandanı Miralay Kazım Karabekir tarafından 19 Kasım 1919'da Erzurum Valiliği'ne gönderilen 540 sayılı yazı, TİTEA, kutu no: 22, belge no: 16. Sarıkoyuncu, 2002, c.1, s.107.

21 Aralık günü, bu defa Ankara yolunda Mustafa Kemal Paşa'yı Mucur'da başlarında Müftü İsmail Hakkı Efendi'nin olduğu kalabalık karşılıyor.

Müftü Efendi evvela bir dua okuyor, cemaatin amin sesleri arasında zafer niyaz ediyor.

Heyet-i Temsiliye 23-24 Aralık 1919 gecesini Mucur'da geçirmiş ve müftü efendinin başkanlığında Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Mucur Merkezi kurulmuştur.

24 Aralık 1919 günü Mucur'dan ayrılan Heyet-i Temsiliye aynı gün Kırşehir'e geldi.

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni medrese binasında kurmuştuk. İlk toplantımız burada oldu. Daha sonra lise binasına naklettik. İlk Müdafaa-i Hukuk heyeti şöyle kuruldu:

Reis Müftü Halil, aza Ömer Aydın,Mehmet Ağa, imam Hayrullah, Hacı Nafi, Şube Reisi Haydar Beyefendiler.

Gecenin çok geç saatlerine kadar Müdafaa-i Hukuk'un çalışmasıyla meşgul olan Paşa, Kırşehir ve havalisi üzerinde izahat aldı, çok az uyudu.

Gönülden ve coşkun bir törenle uğurlandı. Kapıcı Camii çevresini dolduran binlerce halk alkış tuttu.

Hacı Ali, Mülazimin Ethem Hoca ile Termacının Hafız Şevket, karşılıklı tebriklerle kurban kestiler.

Kırşehir'den 24 Aralık günü ayrılan Heyet-i Temsiliye, Kaman, Çiçekdağı ve Beynam'dan sonra 27 Aralık 1919 günü Ankara'ya ulaştı." (Prof. Dr. Haydar Baş Hoş Geldin Atatürk eserinden)