Mesai dışında eyleme katılmak anayasal hak

RECEP BAHAR / İSTANBULTaksim Gezi Parkı’nda ağaçların kesilmemesi ile ilgili tepkilerin tüm Türkiye’de yankı uyandırması sonucunda düzenlenen eylemlerin çalışma hayatına etkileri yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Pek çok kurumda çalışanların katıldığı eylemler sebebiyle işçi ve işveren arasında sorunlar yaşanıyor. Fakat şu bir gerçek ki, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve Anayasada düzenlenen temel hak ve özgürlükler gereğince herkes özgürce kendi fikrini söyleme hakkına sahip. Mesai saatlerini etkileme durumu, mesai sırasında ya da dışında olması işçi ve işveren açısından eylemin hukuksal boyutunu da değiştiriyor. Çalışanlar çalışma saatleri dışında yasalar çerçevesinde özel yaşamalarında serbestçe hareket edebilir. Çalışanların mesai saatlerinde eyleme katılması, hiç şüphesiz ‘çalışanın mazeretsiz ve izinsiz olarak işe gelmeme halini’ oluşturur. Ayrıca çalışma saatleri dışında kendi hür iradeleri ile kanunlara ve iş kanununa uygun olarak eylemlere katılma özgürlüğüne sahipler. İş yerinin bu konuda bir müdahalesi söz konusu olamaz.  Çalışan gözaltına alınırsa...Eğer çalışan gözaltına alınmış ise işyerinin izlemesi gereken yol daha karmaşık bir hal almakta. İş Hukuku Enstitüsü Başkan Yardımcısı Avukat Naciye Uçar, protestolarda yaşanan olaylar sonucunda pek çok kişi de gözaltına alındığına işaret ederek, şu değerlendirmeyi yaptı: “İşveren çalışanın gözaltına alınması halinde hemen iş akdini sonlandıramayacaktır, işçinin iş akdi askıda kalacağından ancak madde 17’de belirtilen sürelerin sonunda işçinin iş akdini sonlandırılabilir. Bu süreler 6 aydan az çalışmış kişiler için 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl çalışmış kişiler için dört hafta, bir buçuk yıldan 3 yıla kadar çalışmış kişiler için 6 hafta, 3 yıldan fazla çalışan kişiler için ise 8 hafta olarak maddede düzenlenmiştir. Bu sürelerde işçinin iş akdi askıda kalacak, sürenin bitimi halinde de işveren işçinin iş akdini feshedebilecektir.”Çalışanların mesai saatleri içinde işyerlerini terk ederek eylemlere katılmasının İş Kanunu düzenlemelerine uygun olmadığını dile getiren İş Hukuku Enstitüsü Başkan Yardımcısı Naciye Uçar, “Çalışan işe gelmemesi nedeni ile uyarı ve ihtar, para cezası ve iş akdinin feshedilmesi ile karşı karşıya kalabilir. İşyerinden izin almadan 2 gün üst üste işyerine gelmeyen kişinin iş akdi mazeretsiz, nedensiz ve habersiz olması kaydıyla işveren tarafından feshedilebilir” şeklinde konuştu.