Mısır'ın nükleer projesi tehdit altında

Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu (ROSATOM), Ocak ayının son günlerinde Mısır'ın batısındaki Dabaa bölgesinde yer alan nükleer santralin inşaat alanına bir heyet gönderdi.
ROSATOM bu ziyaretle, Ukrayna-Rusya savaşında Mısır'ın sergilediği tutumun, nükleer santralin inşasını etkilediği yönündeki iddiaların aksine proje çalışmalarını sürdürdüğü mesajını verdi. Mısır, "Rusya'nın Ukrayna'ya karşı askeri güç kullanmasını derhal durdurması" talebiyle Mart 2022'de Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda yapılan oylamada "evet" oyu kullanmıştı. Yaklaşık bir ay sonra Rusya'nın BM İnsan Hakları Konseyindeki üyeliğini askıya almayı öngören oylamada ise çekimser kalan Mısır, Moskova ve Washington arasındaki kutuplaşmada dengeli bir tutum sergilemeye çalıştı.
Dabaa Nükleer Santrali Projesi'nin birinci ve ikinci ünitesinin yapımına 5 yıl gecikmeli olarak 2022'de başlanabildi. Mısır'ın ilk nükleer santrali olacak Dabaa Nükleer Santrali'nin üçüncü ünitesinde ise bu yıl içinde temelin atılması bekleniyor.

Mısır'ın ilk nükleer santral projesi

Mısır'da geçmişi 1956 yılına dayanan nükleer program kapsamında ilk santral projesi için Kasım 2015'te adımlar atılabildi. Ülke yönetimi, o tarihte başkent Kahire'nin batı kesiminde Akdeniz kıyılarına doğru uzanan Mersa Matruh vilayetinde inşa edilecek Dabaa Nükleer Santrali Projesi için Rusya ile anlaşma imzaladı. Mısır için dev projelerden biri olan Dabaa'nın maliyeti, 25 milyarı Rusya'nın temin edeceği kredi olacak şekilde 30 milyar dolar olarak açıklandı. Mısır'ın bu kredinin ödemesini ise yüzde 3 faizle 2029 yılından itibaren 35 yılda bitirmesi planlandı. Ülkeye 4 bin 800 megavat elektrik üretimiyle hizmet vermesi hedeflenen Dabaa Nükleer Santrali'nin yüksek güvenlik standartlarında 4 reaktöre sahip olacağı ve 60 yıl boyunca faaliyet göstereceği belirtiliyor. Aralık 2017'de yapımına başlanması ve birinci ünitesinin 2024 yılında faaliyete geçmesi planlanan Dabaa Nükleer Santrali'nin yapımına çeşitli nedenlerle 5 yıl gecikmeli olarak geçen yıl başlandı.
Mısır yerel gazetelerinden Ed-Dustur'un Elektrik ve Yenilenebilir Enerji Bakanlığı yetkililerine dayandırdığı habere göre, Rusya ile yapılan anlaşma planı doğrultusunda Dabaa Nükleer Santral Projesi'nin birinci ünitesi 2029 yılında faaliyete geçecek.
Ancak proje yapımında rol alan Güney Kore'nin Elektrik Enerjisi Kurumu (KEPCO) bünyesindeki "Kore Su ve Nükleer Enerji Şirketi" ise Dabaa Nükleer Santrali Projesi'nde birinci üniteyi 2028'de ve her 4 üniteyi 2030 yılında tamamlamayı hedeflediklerini belirtti.


Nükleer proje stratejik önemde

Kuzey Afrika bölgesinde yer alan Mısır, Akdeniz'de keşfettiği doğal gaz sayesinde elektrik ihtiyacını karşılıyor. Daha önce günlük olarak ülkede saatlerce süren elektrik kesintilerinden kurtulmanın yanı sıra 13 bin megavat fazla üretimi olan Mısır, yine nükleer enerjiye onlarca milyar dolarlık yatırım yapmaktan geri durmadı. Mısır'ın nükleer enerjiye yöneliminin sebebi ise enerji kaynaklarını çeşitlendirme hedefi. Nitekim, nükleer enerji, Ukrayna'daki Çernobil reaktöründe yaşandığı gibi nükleer radyasyon sızıntısının tehlikesine rağmen temiz enerji olarak sınıflandırılıyor. Ülkede enerji üretimine talebin artmasıyla gelecekte yatırımları çekme potansiyeli de oluşacak. Ayrıca nükleer enerjiden elde edilecek elektrik sayesinde Mısır'ın doğal gaz ihracat payını da artırmasının önü açılacak. Mısır, yıllık 64 milyar metreküp üretimle Cezayir'den sonra Afrika kıtasının en büyük doğal gaz üreticisi olsa da elektrik üretiminde 60 milyar metreküplük tüketimi sebebiyle ihracata çok az pay ayırabiliyor.


İsrail ve İran faktörleri

Mısır'a komşu İsrail'in nükleer silaha sahip olması ve İran'ın da nükleer silah programına sahip ülkeler arasına girmeye yaklaşmış olması, Mısır için stratejik bir tehdit oluşturabiliyor. Bu nedenle Dabaa Nükleer Santrali Projesi her ne kadar barışçıl amaçlar taşıyor olsa da Mısır'ın enerji adımları da dikkati çekiyor. Öte yandan Ukrayna'daki savaş nedeniyle ABD ve diğer Batı ülkeleri ile müttefiklerinin, Rusya'ya yönelik devam eden yaptırımları dolayısıyla Dabaa Nükleer Santrali Projesi'ni bekleyen ciddi zorluklar söz konusu. Washington yönetimi, bu çerçevede Rusya ile askeri ve ekonomik işbirliklerini engellemek üzere bazı Arap ülkelerine baskı uyguluyor. Bu baskılar nedeniyle Mısır, Rusya ile Su-35 tipi savaş uçaklarıyla ilgili pazarlığı askıya almıştı. AA