Moda bize neler etti

Toplumları 19. yüzyıldan itibaren etkilemeye başlayan, Türkiye'de 1960'lı yıllarla birlikte orta sınıfı kapsayan moda fırtınası, ülkenin sesli-sözlü tarihinde bu sözlerle hicvedildi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ö. Alkan'ın yaptığı derlemeye göre, Türkiye'de 1950'li yıllara kadar üst sınıfları etkileyen moda, 1960'lı yıllarla birlikte orta sınıfı da kapsamına aldı. Ekonomiden siyasete, kentlerden yerel yönetimlere, eğitimden basına, sinemadan müziğe etkin bir değişimin yaşandığı 1960'lı yıllarda, modanın ayak sesleri daha etkin duyulurken, Batı ile yoğunlaşan ilişkiler, giysi ve saç biçimlerinin günlük yaşamı belirlemesine yol açtı. Batıda ortaya çıkan yeni moda, İstanbul'dan giriş yaptığı ülkede, öncelikle kadınları hedefledi.

Hicivcilere malzeme oldu

Mehmet Ö. Alkan'ın çalışmasına göre, modadaki değişim, aynı hızla plaklara da yansıdı. 1950'li yıllarda 78 devirli taş plaklara yansıyan moda, iki ünlü hiciv ustası Karındaş Mahmut ve Celal Şahin'in sesinden ülkeye uzandı. İki sanatçının bu konuda yaptıkları çalışmalarda, ülkenin o günlerdeki durumu özetle şu sözlerle hicvedildi: "Saç kısalır, saç uzar, etek kısalır, etek uzar, zayıflanır, şişmanlanır, dik durulmaz, boyun eğilir, siyah saçlar, sarı saçlar, kalın değil, ince kaşlar, isterse yetmiş olsun yaşlar. Moda, doğumla başlar. Olsa bir horoz kafada, elinde yumurta rafada, bir gül demeti de kolunda, çıksa bir kere dolaşsa, şaşma, bu da olur moda. Etek kısa, belde korsa, tak kaşına gözüne, ağzına burnuna, sür sürüştür, badanala sıva, çık dışarıya, bu da moda. Uzun etek, nalın pabuç, şapkada bir koca havuç, zayıflamak için beş ay oruç, bu da moda."