Ne çiftçi ne de tüketici mutlu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçen yılın kasım ayına ilişkin Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE) verilerini açıkladı. Buna göre, endeks kasımda bir önceki aya göre yüzde 2.38, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 101.69, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 121.49 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 112.41 yükseldi. Üretim maliyetlerinde yıllık yüzde 121.49 artış, daha önce 100 TL'ye ürettiği ürünü çiftçinin kasım 2022'de 221 TL'ye üretebildiğini, yani maliyetlerin yaklaşık 2.2 kat artığını gösteriyor. Söz konusu endeks, mayıs 2022'de yüzde 123.72 seviyesinde gerçekleşmişti. Yıllık Tarım-GFE, son 7 ayın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçse de tarımsal girdi fiyatları 3 yılda yüzde 15'ten yüzde 121'e yükselmiş durumda. Kasım 2020'de yıllık tarımsal girdi fiyatlarında artış oranı yüzde 15.35 seviyesindeydi. Bir yıl sonra kasım 2021'de ise yıllık tarımsal girdi fiyatlarında artış oranı yüzde 36.20'ye yükseldi. TÜİK'in dün açıkladığı kasım 2022 verilere göre ise tarımsal girdi fiyatlarında artış oranı kasım 2020'den bu yana 8 kattan fazla artarak yüzde 121'i aşmış durumda.

Enerji giderleri arttı

Ana gruplarda bir önceki aya göre tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 2.12, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 4.37 artış gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre göre tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 101.22, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 124.51 artış görüldü. Yıllık Tarım-GFE'ye göre 7 alt grup daha düşük, 4 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla yüzde 37.93 ile veteriner harcamaları ve yüzde 65.59 ile makine bakım masrafları oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 172.05 ile enerji ve yağlar ve yüzde 151.15 ile bina bakım masrafları olarak kayıtlara geçti. Aylık Tarım-GFE'de artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 1.95 ile enerji ve yağlar ve yüzde 0.53 ile gübre ve toprak geliştiriciler oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 8.77 ile diğer mal ve hizmetler ve yüzde 6.12 ile malzemeler olarak gerçekleşti.

Enflasyonun düşmesi zor

Maliyetlerdeki artışlar çiftçinin uygun fiyatlı ürün üretebilmesinin imkansız olduğunu gözler önüne serdi. Bu rakamlarla çiftçinin üretim yapması çok zor ve bunun doğal sonucu olarak da vatandaşların uygun fiyatlı ürün alması da mümkün olmayacak. Bu bağlamda seçim öncesi iktidarın zoruyla bazı ürünlerde fiyatların sabitlendiğinin açıklanmasının kalıcı olmasının mükün olamayacağına dikkatleri çeken uzmanlar, bu maliyet artışlarıyla gıdada enflasyonun düşümesinin çok zor olduğu görüşünde. Dün düzenlediği basın toplantısında tarım sektörünün 2022 yılını değerlendiren ve 2023 yılı beklentilerini açıklayan Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar da maliyet artışlarına dikkat çekti. Bayraktar, "2021/2022 sezonunda gübre fiyatlarındaki artışlar yüzde 400'leri aşarken, mazot fiyatlarındaki artışlar yüzde 250'leri geçti. Zirai ilaç ve yem fiyatlarındaki artışlar yüzde 100'ü aşarken, elektrik fiyatlarında yüzde 140 artış görüldü" ifadelerini kullandı. 2023 beklentileri konusunda ise  "Girdi fiyatları makul seviyelere çekilmeli veya girdi destekleri üreticinin alım gücü göz önüne alınarak artırılmalıdır" diyen Bayraktar, "Başta girdilerin pahalılığı olmak üzere çözülmesi gereken sorunlarımız bulunuyor. Bu sorunlar çözülür ve yeterli destek verilirse çiftçilerimiz üretimden kopmaz ve 2023 yılında üretimde sıkıntı yaşamayız" dedi.