Nevali Çori: İnsanlığın yerleşik hayata geçişinin, inançlarının ve sanatının ilk izlerini taşır
Nevali Çori, insanlık tarihinin en erken yerleşimlerinden biri olarak kabul edilir
30.07.2025 00:46:00
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
Güneydoğu Anadolu'nun bereketli topraklarında, Şanlıurfa'nın Hilvan ilçesine bağlı Güluşağı Mahallesi'nin kuzeybatısında yer alan Nevali Çori, insanlık tarihinin en erken yerleşimlerinden biri olarak kabul edilir.
Fırat Nehri'nin bir kolu olan Kantara Deresi'nin iki yakasında konumlanmış bu höyük, Atatürk Barajı'nın suları altında kalmadan önce arkeologların dikkatini çekmiş ve önemli kazılarla gün yüzüne çıkarılmıştır.
Fırat Nehri'nin bir kolu olan Kantara Deresi'nin iki yakasında konumlanmış bu höyük, Atatürk Barajı'nın suları altında kalmadan önce arkeologların dikkatini çekmiş ve önemli kazılarla gün yüzüne çıkarılmıştır.
Tarihçesi: Neolitik devrimin izleri
Nevali Çori'nin tarihi M.Ö. 10.000'li yıllara kadar uzanır. 1980 yılında Hans Georg Gebel tarafından keşfedilen höyükte, Heidelberg Üniversitesi ve Şanlıurfa Müzesi iş birliğiyle Prof. Harald Hauptmann'ın başkanlığında 1983-1991 yılları arasında kazılar yürütülmüştür.
Bu kazılar, yerleşik hayata geçişin, tarımın ve hayvan evcilleştirmenin ilk izlerini taşıyan bir topluluğun yaşamına ışık tutmuştur.
Öne çıkan özellikleri
Mimari yapılar: Dikdörtgen planlı evler, taban altı kanallarla nemden korunmuş; bu teknik, dönemin mühendislik zekâsını gösterir.
Kült yapısı: 14x14 metrelik kare planlı bir tapınak, T biçimli sütunlarla çevrili. Bu yapı, Göbekli Tepe ile benzerlik gösterir ve dini ritüellerin varlığına işaret eder.
Sanat eserleri: İnsan figürlü heykeller, kabartmalar ve taş kaselerde dans sahneleri gibi tasvirler, Nevali Çori'nin sanatsal yönünü ortaya koyar.
Kafatası Kültü: Ölülerin kafataslarının evlerde sergilenmesi, dönemin ölüm ritüellerine dair çarpıcı bir detaydır.
Nasıl gidilir?
Nevali Çori, günümüzde Atatürk Barajı'nın suları altında kalmıştır. Ancak kazılardan elde edilen eserler Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir. Şanlıurfa şehir merkezinden 63 numaralı otobüsle müzeye ulaşmak mümkündür.
Nasıl gezilir?
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'ni ziyaret edin. Nevali Çori'ye ait heykeller, figürinler ve mimari parçalar burada sergileniyor.
Göbeklitepe ve Karahantepe gibi çevredeki diğer Neolitik alanları da keşfedin. Bu bölgeler, Nevali Çori ile kültürel ve mimari benzerlikler taşır.
Müze rehberlerinden bilgi alın. Eserlerin hikâyeleri, dönemin yaşam tarzını anlamanızı kolaylaştırır.
Nevali Çori, sadece bir arkeolojik alan değil; insanlığın yerleşik hayata geçişinin, inançlarının ve sanatının ilk izlerini taşıyan bir zaman kapsülüdür. Her taşında, her figüründe binlerce yıl öncesinden gelen bir mesaj gizlidir. Şanlıurfa'ya yolunuz düşerse, bu sessiz tanığın izlerini sürmeyi unutmayınız.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
