Doğrudan 8 milyona yakın çalışanı, dolaylı olarak ise tüm vatandaşları ilgilendiren yeni asgari ücreti belirleme çalışmalarında süreç, 1 Aralık'ta resmi olarak başlıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ev sahipliğinde yapılacak toplantıda, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türk-İş temsil edecek. İşveren heyetinin başkanlığını TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç, işçi heyetinin başkanlığını ise Türk-İş Genel Eğitim Sekreteri Nazmi Irgat yapacak. Asgari ücret, halen bekar bir işçi için aylık net 2 bin 825 lira 90 kuruş olarak uygulanıyor. Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 4 bin 203 lira 56 kuruş. Bunun 3 bin 577 lira 50 kuruşu brüt asgari ücret, 554 lira 51 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 71 lira 55 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.

Bu yıl erken sonuçlanabilir

Taraflar, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında dört kez toplanıyor. Önceki yıllardan farklı olarak bu yıl hükümet, işçi ve işveren temsilcileri yeni asgari ücretin Aralık ayının sonu beklenmeden hızlı şekilde müzakere edilmesi konusunda mutabık. Bu durum, yeni asgari ücretin Aralık ayı ortasında belirleneceği görüşünü güçlendiriyor. İşçi ve işveren tarafının mutabık olduğu diğer bir konu da vergi indirimi. Her iki taraf, başta asgari ücret olmak üzere tüm ücretler üzerindeki vergilerin kademeli olarak azaltılmasını talep ediyor. Görüşmeler öncesi TİSK, mevcut istihdamın korunması ve yeni istihdam sağlanması için asgari ücret işveren desteğinin bu yıl da devam etmesinde ısrarlı. Türk-İş ise yeni asgari ücrete dair talebini kamuoyuyla henüz paylaşmamakla birlikte "insan onuruna yakışır" düzeyde bir asgari ücret istiyor.

Sendikalardan ortak açıklama

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, Hak-İş Genel Başkanı Mahmut Arslan ve DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, yeni asgari ücret konusunda dün ortak yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada, asgari ücretin işçi ve ailesinin günün ekonomik ve sosyal koşullarına göre insanca yaşamasını mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir ücret olduğu belirtilerek, şu ifadeler kullanıldı: "Bu yönüyle asgari ücret, insanın yaşaması ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan asgari gelir kaynağıdır. ILO Anayasası'nın girişinde, 'İşçinin ve ailesinin yalnızca geçimini temin eden ücret, insanca yaşamaya yeterli bir ücret değildir. Halbuki işçinin insanca yaşaması için yeterli ücrete sahip olması gerekir' ifadesine yer verilmiştir. 2022'de geçerli olacak asgari ücretin, ekonomide yaşanan gelişmeler de dikkate alınarak, insana yakışır bir yaşam düzeyini sağlayacak şekilde tespit edilmesi gereği ortak düşüncemizdir." Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, "insan onuruna yakışır" bir düzeyde asgari ücret belirlenebilmesi için Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun çalışmalarında temel alınması gereken ilkeleri de sıraladı. Bu ilkelerden bazıları şöyle: 'Asgari ücretin saptanmasında Anayasa'da yer alan 'geçim şartları' yaklaşımına uyulmalıdır. Asgari ücret net olarak açıklanmalıdır. Tüm ücretlerin asgari ücrete tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Asgari ücret, herhangi bir ayırım yapılmadan yine ulusal düzeyde tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. İşverenlere sağlanan sosyal güvenlik prim desteğinin benzeri bir destek işçilere de verilmeli ve işçilerin sosyal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak şekilde işçi SGK prim payı 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır. 'Sosyal devlet' ilkesi gereği memurlara çalışmayan eş için ödenen 'aile yardımı' işçiler için de uygulamaya konulmalıdır.'

Asgari ücret nasıl belirleniyor?

Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında dört kez toplanıyor. Bakanlıktaki ilk toplantının ardından komisyon, işçi, işveren ev sahipliğindeki toplantıların ardından son toplantısını tekrar bakanlıkta yapıyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.

Asgari ücret ne kadar olur?

Geçmiş senelerde asgari ücret zam oranı belirlenirken enflasyonun ortalama yüzde 5-7 üzerinde belirlenmişti. Merkez Bankası'nın 18.4'lük enflasyon beklentisini baz alan bazı uzmanlar, buna yüzde 5'lik refah payı eklendiğinde net asgari ücretin asgari geçim indirimi (AGİ) dâhil 3.485 lirayı geçeceğini tahmin ediyor. Diğer yapılan bir hesaplamada ise Merkez Bankası'nın 18.4'lük enflasyon beklentisine yüzde 7'lik bir refah payı eklendiğinde net ücretin AGİ dâhil 3.540 lirayı geçeceği konuşuluyor. TÜİK'in son açıkladığı enflasyon rakamını baz alan üçüncü tahmine göre ise bu rakama yüzde 7'lik refah payı eklendiğinde net asgari ücretin AGİ dâhil 3.580 lirayı geçecek. 2022 yılı için geçerli olacak asgari ücreti Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklayacağına dikkati çeken bazı uzmanlar ise net asgari ücretin 4.000 TL civarında olabileceğini ifade ediyorlar. Ancak işçi sendikaları bu rakamların yetersiz olduğuna dikkat çekiyor. DİSK, 2022 yılı asgari ücret önerisini net 5 bin 200 TL olarak açıklamıştı. Türk-İş Başkanı Ergün Atalay ise asgari ücrette zammı için yüzde 36.2'lik yeniden değerleme oranının altında bir zam teklifinin masaya getirilmemesini isteyerek, "Yüzde 36.2'lik yeniden değerleme oranı gerçek enflasyona kısmen de olsa daha yakın. Bizim kafamızda tabi ki bir rakam var ve onu talep edeceğiz. Ancak hükümet de masaya yeniden değerleme oranının altında bir zam teklifiyle gelmemeli" şeklinde konuşmuştu.