Rus saldırılarına karşı alınan önlemler

 1916 yılında doğu cephesi olaylarını daha iyi açıklamak için Doğu Anadolu'daki 1915 olaylarına biraz değinmek gerekir. 1915 ilkbaharında Rus Kafkas Ordusu, Artvin'den ta Van ve Bitlis'e kadar olan bölgede Ermeni halkıyla ve komitacıları ile işbirliği yaparak olaylar çıkarırlar. 15 Nisan 1915'de Van ve çevresindeki köy ve kasabalarda bu bölgeye sızan ermeni çeteleri ile yerli Ermenilerin işbirliği ile kanlı bir isyan başlatılır. Ermeniler, Türk ve Kürtlerin evlerine saldırarak katliam yaparlar. Van valisi Cevdet Bey emrindeki jandarma birlikleri ile önlemeye çalışır. Kesin bir şekilde önlemek için Kuvva-i Seferiye komutanı Halil Bey'den yardım ister. Yardım gelmeyince 17 Nisan'da Şitak kasabasında,18 Nisanda Bitlis ve kasabalarında Ermeniler isyan ederler ne kadar Osmanlı resmi görevlisi ve jandarma birliği varsa hepsi Kürt ve Türk halkı ile beraber katletmeye başlarlar. Halk bu olaylar karşısında korumasız kalınca batıya doğru göçe başlar. 20 Nisanda Van'da Ermeni çetelerinin desteği ile daha büyük ikinci bir katlim olur. 16-17 Mayıs gecesi Ermeni çetelerinin desteği ile Van Kalesini tamamen işgal eden Ruslar şehirde ve çevrede büyük bir katliam'a girişirler. 22 Temmuz 1915 de III. Ordudan da takviye alan Halil bey, hatasını düzeltmek için bir karşı saldırıda bulunarak Van kalesini geri aldıysa da tutunamaz tekrar, şehir ve bölge tekrar Rus ve Ermenilerin eline geçer. Artvin, Kars bölgesi, Ağrı, Eleşkirt, Tutak, Doğubayazıt, Van ve Bitlis bölgesi Rusların işgaline geçer.Rusya silah ve cephane bakımından desteklediği Ermeni çetelerini Doğu Anadolu'daki diğer şehir ve kasabalara göndererek katliamı devam ettirir. Bu şehirler şunlardır: Erzurum, Muş ve Bitlis çevrelerindeki köy ve kasabalar, Eğin, Sasun, Tercan, Zeytin'dir. Anlaşma Gurubu Devletleri İngiltere, Fransa ve Rusya, Ermenilerin bu şehir ve kasabalardaki katliamlarını haklı göstererek Osmanlı Hükümetini ve yerli Kürt ve Türkleri suçlayan bir bildiri yayınlarlar. III. Ordunun varlığına rağmen yerli halk yukarıdaki yerleşim merkezlerinden batıya doğru canlarını kurtarabilmek için göçe başlarlar. Gelişen bu olaylar karşısında Dâhiliye Nazırı Talat Bey (İçişleri Bakanı) 26 Mayıs 1916 tarihinde bu bölgedeki Türk ve Kürtler uygulanan katliamı durdurabilmek için, Ermenilerle ilgili olarak Tehcir (Göç) kararı alır ve gerekli kanunun çıkması için olayı Meclis-i Mebusan'a getirir.Ruslar, Van Bölgesindeki işgalin devamı için 20000 kişilik bir ordu ile 1915-1916 kışında Van, Bitlis. Hınıs, Muş bölgelerini baskı aylında tutmaya çalışırlar. 3 Ocak 1916'da Fransa ve İngiltere diplomatları tarafından Anadolu'nun taksimi ile ilgili olarak hazırlanan Sayks-Piko anlaşma taslağı ile ilgili olarak Sazonof ve İngiliz diplomatlar arasında yapılan değişikliklere göre Doğu Anadolu'daki Ermeni, Kürt, Türk ve Nastori bölgeleri de Rus'lara verilir. Bu nedenle, Rusya Kafkas Ordusu, Erzurum Muş, Bitlis yörelerini, yerli Ermenileri de silahlandırarak Türk ve Kürtleri katlederek veya göçe zorlayarak ellerine bulundurmaya çalışır.