Suriyeliler nasıl vatandaş oluyor?

YENİ MESAJ / DETAY HABER

Ülkelerinde 2011 yılında başlayan iç savaş nedeniyle Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin geleceği belirsizliğini koruyor. Türkiye'deki Suriyelilerin çoğu "geçici koruma" denen bir statüyle ülkede bulunuyor. Bu statü, onlara ya da çocuklarına vatandaş olma hakkı tanımıyor. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu 18 Ağustos'ta NTV'ye yaptığı açıklamada, "Suriyeli sığınmacılar elbette ülkelerine dönecekler" dese de, geçtiğimiz yıllarda çeşitli yollarla Türk vatandaşlığı alan Suriyeliler de oldu. Dolayısıyla bu kişilerden reşit olanlar yani 18 yaşına girenler cumhurbaşkanlığı seçiminde ve genel seçimde oy kullanabilecek.

Suriyeli tartışması alevleniyor

Son aylarda göçmen ve mülteci odaklı söylemleriyle dikkati çeken Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, şimdiye kadar vatandaşlık alan Suriyeli sığınmacıların sayısının yaklaşık 1.5 milyon olduğunu öne sürdü. Bu çıkışın ardından İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, katıldığı bir Tv yayınında resmi rakamları açıkladı. Soylu, 211 bin Suriyeliye vatandaşlık verildiğini, bu kişilerden reşit olan 120 bininin seçimlerde oy kullanacağını söyledi.
Ümit Özdağ ardından bir açıklama daha yaparak, "Vatandaşlık verilenlerin listesini Resmi Gazete'de yayımlayın, 200 bin çıkarsa özür dilemeye hazırım" dedi. Özdağ, hükümetin 'seçimlere kadar 3 milyon Suriyeliye vatandaşlık vermeyi hedeflediğini' de iddia etti. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da tartışmaya ellerinde Yüksek Seçim Kurulu'nda (YSK) bile olmayan verilerin olduğunu söyleyerek katıldı ancak verileri paylaşmadı. Kılıçdaroğlu iki hafta önce verdiği bir röportajda, seçmenler hakkında detaylı bilgilere sahip olduklarını ifade ederek, "Kaç yabancının oy kullanacağını biliyoruz, 400-500 bin kişi gibi yüksek bir rakam yok. Her bir seçmeni, ilk kez sandığa gidip oy kullanacak seçmenleri de biliyoruz, evlerini, adreslerini de biliyoruz, doğum yerlerine de bakıyoruz. Suriye doğumlu, Afganistan doğumlu, hepsine bakıyoruz, dolayısıyla kimlere vatandaşlık verildiğini de oradan çıkarabiliyoruz" dedi.

Niye vatandaşlık veriyoruz?

Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin verilerine göre, Suriyelilerin yüzde 95'i "geçici koruma" statüsüyle Türkiye'de bulunuyor. "Geçici koruma" sığınmacıların Türkiye'de yasal olarak kalmalarını ve sağlık, eğitim, sosyal yardım gibi temel haklardan yararlanmalarını sağlıyor. 2014'te yürürlüğe konan Geçici Koruma Yönetmeliği'ne göre bu statü, ülkeye gelen Suriyelilere ya da onların çocuklarına Türkiye vatandaşlığına başvuru hakkı tanımıyor.
Çünkü Türkiye'de vatandaşlık soy üzerinden ilerliyor, yani anne ya da babası Türkiye vatandaşı olan bir kişi doğuştan vatandaşlık hakkına sahip oluyor. Türkiye'de doğmuş olmak ise ülkenin vatandaşı olmak için yeterli değil. "Geçici koruma" statüsü de sadece Suriyelilere veriliyor. Bu statü, Türkiye'deki diğer ülkelere mensup sığınmacılar ve göçmenler için geçerli değil. "Geçici koruma" statüsünde değişiklik ya da iptal, 2019'dan bu yana Bakanlar Kurulu kararı yerine Cumhurbaşkanı kararıyla gerçekleşiyor. Bunun dışında geçerli bir pasaportla sınırlardan giriş yaptıktan sonra ikamet izni alıp kalan Suriyeliler de var. Geçici koruma statüsü verilen ya da ikamet izni alanlara ek olarak, Suriyelilerin bir kısmı kayıt dışı olarak ülkede bulunuyor. Türkiye'de Suriyeliler de dahil olmak üzere ikamet izniyle yaşayan yabancılara belli koşulları sağlamaları halinde 5 yılın sonunda vatandaşlık veriliyor, böylece bu kişiler arasında reşit olanların oy kullanma hakkı doğuyor. Suriyeliler ayrıca bir Türk vatandaşı ile evlendikten 3 yıl sonra da vatandaşlığa başvurabiliyor.

Suriyeliler konut alarak vatandaş olamıyor

Türkiye'de vatandaşlık almanın diğer yolları da yatırım yapma, en az 50 kişiye istihdam sağlama veya gayrimenkul edinme. Türkiye'de şu an en az 400 bin dolar tutarındaki taşınmaz satın alanlar vatandaşlığa başvurabiliyor. Ancak bu kriterleri tutturabilecek Suriyeli sayısı son derece az! Ayrıca uzmanlar gayrimenkul edinme yoluyla vatandaşlık elde etmenin Suriyeliler için mümkün olmadığını söylüyor. Bunun nedenini 1939'da Hatay'ın Türkiye'ye katılmasının ardından Suriye'nin ülkede yaşayan Türk vatandaşlarına karşı benzer bir karar alması sonucu mütekabiliyet esası gereği Türkiye'nin Suriye vatandaşlarının taşınmazlarına el koyması ve gayrimenkul edinmelerini yasaklaması oluşturuyor.