Tarıma maliyet darbesi

MURAT ÇABAS / HABER ANALİZ

Yıllardır uygulanan bağımlı kapitalist ekonomi politikaları, tarımsal üretim açısından oldukça verimli olan ülkemizde tarımı her geçen bitiriyor. Tarım üretiminde kullanılan tohum, gübre, ilaç, mazot, elektrik ve diğer tarımsal girdiler rahatlıkla ülkemizde yerli kaynaklardan üretilebilecekken, tamamına yakınının ithalata mahkum hale getirilmesi tarımdaki bu çöküşü hızlandırıyor. Zira hem küresel piyasalardaki olumsuzluklar, tedarik ve nakliye zorlukları, hem de TL'nin dolar kuruna karşı sürekli erimesi bu girdilerin fiyatlarını artırıyor ve çiftçinin üretimini imkansızlaştırıyor. Tarımsal üretimde maliyet artışını gösteren Tarım-ÜFE'deki rekor artış oldukça endişelendiriyor.

Çiftçinin enflasyonu yüzde 155 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 Mayıs'a ilişkin Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) verilerini açıkladı. Buna göre, 'çiftçinin enflasyonu' olarak bilinen Tarım-ÜFE, yıllık bazda yüzde 154.97 artarak rekor tazeledi. Tarım-ÜFE'de (2015=100), 2022 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 16.18, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 100.17, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 154.97 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 57.05 artış gerçekleşti. Sektörlerde bir önceki aya göre ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 6.11, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde yüzde 9.46 ve tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 16.73 artış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 4.38, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 14.88 ve çok yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 59.15 artış gerçekleşti.

Lifli bitkilerde artış yıllık yüzde 274

Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 55.11 ile diğer çiftlik hayvanları ve hayvansal ürünler ve yüzde 61.80 ile koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 273.94 ile lifli bitkiler ve yüzde 230.22 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular oldu. Bir önceki aya göre artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 1.34 ile diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler ve yüzde 2.22 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt grup ise yüzde 18.28 ile canlı sığırlar (manda dahil), bunlardan elde edilen işlenmemiş süt oldu. Bir önceki aya göre azalış gösteren alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 5.10 ile lifli bitkiler ve yüzde 3.97 ile canlı kümes hayvanları ve yumurtalar oldu. Mayıs 2022'de, endekste kapsanan 82 maddeden, 18 maddenin ortalama fiyatında azalış, 48 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşirken, 16 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı.

Gübre ve mazot giderleri uçuyor

Açıklanan resmi Tarım-ÜFE verileri, oldukça yüksek olmasına rağmen, elbette ki çiftçinin sahada maruz kaldığı maliyet artışını tam olarak yansıtmıyor. Örneğin çiftçinin traktöründe ve diğer tarım makinelerinde kullandığı mazot bir yılda yüzde 300 civarında artış gösterdi. Sektör kaynaklarına göre, mazota 1 lira 27 kuruş daha zam gelmesi bekleniyor. Bu zamla beraber mazotun litresi İstanbul'da 29.18 liraya ulaşacak. İstanbul'da mazotun litresi bir yıl önce 7.20 TL, yılbaşında ise 11.43 TL idi. Son zamla beraber mazotta yıllık artış yüzde 304, yılbaşından bu yana ise yüzde 154 olacak. Tarımsal üretimde en çok ihtiyaç duyulan temel girdilerden birisi de şüphesiz gübre. Gübre fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 400'leri bulmuş durumda. Çiftçi, bu yüksek maliyetlere maruz kalırken, alın terinin karşılığını resmi enflasyona göre bile alamıyor. Çiftçiye kazandıracak ürün alım fiyatları ve tarımsal desteklerle tarım sektörü yeniden kalkındırılmalıdır. Bu yapılmadığı takdirde, çiftçilere vermediğimiz paralar, kat kat daha fazla bir şekilde ithalata harcanmak zorunda kalınacak.