Tarımda kim kime dum duma dönemi

20 yıldır Türkiye'yi yöneten AKP iktidarı tarımın köküne kibrit suyu dökünce geçmişte fakirliğin sembolü olan 'soğan-ekmek' günümüzde lüks oldu.

14 Mayıs seçimlerine sayılı günler kala soğan en çok gündem olan konuların başında geliyor.

İktidar cephesi fiyatların yakında düşeceğini söyleyedursun, ülkemizin kendi kendine yetebildiği nadir tarım ürünlerinden soğanda fiyatların bu kadar oynak olması da başarısızlık değil midir?

Eylül 2021- Ağustos 2022 piyasa yılında kuru soğanda ülkemizin yeterlilik oranı yüzde 114.7 oldu. Diğer yıllarda bu oran çoğunlukla yüzde 100'ün üzerinde seyretti. 

Bu tükettiğimizden daha fazla kuru soğan ürettiğimiz anlamına geliyor. 

Normal şartlar altında iç piyasada tükettiğinden daha fazla üreten başka bir ülke olsa dünyanın en ucuz kuru soğanının o ülke tüketiyor olurdu. Ancak gelin görün ki söz konusu Türkiye olduğunda işler tersine dönüyor. 

Çok ürettiğimiz halde pahalı tüketiyoruz. 

Türkiye'yi 20 yıldan fazladır yöneten bir hükümet de bu soruna kalıcı bir çözüm bulamıyor. 

Türkiye Ziraat Odaları Birliği verilerine göre son bir yılda markette kuru soğan fiyatları üretici fiyatlarından daha fazla artmış.

Mart 2022'de soğanda üretici fiyatı 3.9 lira iken, 31 Mart 2023'te 10.75 liraya yükselmiş. 

Üreticide fiyat artış oranı yüzde 176.

Bu dönemde soğanın market fiyatı ise 6 liradan 18.4 liraya çıkmış. Markette kuru soğan fiyatının artış oranı ise yüzde 206 olmuş.

Üretici artarken, biraz fazlaca olsa da markette de artış olmuş.

Marketteki fiyat artışlarının üreticideki artıştan neden daha fazla olduğu hususu cevap bekleyen sorulardan biri.

Ancak kuru soğan bağlamında tarımdaki birçok üründe yaşanan sorunu apaçık ortaya koyan fiyat artışları ise Şubat ile Mart ayı arasındaki bir aylık dönemde yaşandı.

Bu yılın Şubat sonu ile Mart sonu arasında soğanda üretici fiyatları yüzde 9.1 düşmesine rağmen market fiyatları yüzde 17.2 yükselmiş.

Bu durum aslında tarım sektöründe ne kadar büyük bir başıboşluğun var olduğunu ortaya koymaktadır. 

Üreticide fiyat düşerken markette fiyat nasıl artabilir?

Siz yıllardır tarımda sorunları çözmeden kendi kaderine terk ederseniz, tarım sektörünü kim kime dum duma mantığıyla yönetirseniz olacağı tam olarak işte bugün yaşadıklarımızdır.

Çoğu sektörde benzer durum var. Ama fakirin ekmeğine katık ettiği soğanda bile böyle bir durum yaşanması, tarımda durumun çok çok vahim boyutlarda olduğunu göstermektedir.

Şimdi seçim yakın diye bazı adımlar atıldığını görüyoruz. Kimse kusura bakmasın bunları tarımdaki sorunlara çözüm adına samimi yaklaşımlar olarak görmek mümkün değildir. Zira seçimin hatırına atılan hiçbir adım kalıcı olmayacağı için kökleşmiş sorunlara çözmekte de başarılı olamayacaktır. 

Türkiye'yi 14 Mayıs'tan sonra nasıl bir değişim bekliyor, şimdiden emin olmak mümkün değil. 

Ancak emin olduğum bir şey var, tarımdaki sorunları kalıcı olarak çözmek istiyorsak, yani dünyanın en pahalı soğanını soframıza koymak istemiyorsak, Türkiye'nin tarım politikaları siyaset üstü olmalı ve artık 20 yılda yaşanan istikrarsızlıklar bir daha yaşanmamalıdır.