Tek kişilik akıl mı ortak akıl mı?

Geçenlerde TRT Belgesel'de hayvanlar alemine ait ve insanları da ilgilendiren bir program izledim. Bu programların birisinde hayvan panayırında bir ineğin ağırlığını tahmin etmek için panayırı gezmeye gelen 12 kişiden tahmin etmesi istendi?

Bu yarışmaya katılanlar ineğin 550 ile 600 kg arasında 12 kişi tahminde bulundu. Ortalama ağırlığın 12 kişiye bölünerek 588 kg olduğu belirlendi. Ardından bu işin uzmanı bir kasap getirilerek bu ineğin ne kadar ağırlıkta olduğunu tahmin etmesi istendi. O da 580 kg olarak Tahmin etti. Ardından inek gerçek tartıya çıkarıldı ineğin ağırlığının 595 kg olduğu belirlendi.

Bu araştırmayı yapan sunucu uzman dahi olsa tek kişilik aklın ortak akıldan daha yanıltıcı bir karar verebileceğini çok kişinin toplanmasıyla oluşan ortak aklın daha üstün olduğunu belirledi. Ardından hayvanlar aleminde yuva kurması ve gıda taşımasıyla ilgili görevlendirme çalışmasını ve düzenini gösterdi.

Burada da karıncaların birbirleriyle haberleşerek bir ortak akıl içinde hareket ettiklerini belirledi. Ardından 3. Deney olarak bir arı topluluğuna 10 tane değişik yerlere yerleştirilmiş aynı bölgede kovan kondu. Arıların hangi kovanı tercih edecekleri araştırıldı. Bu araştırmada da arılar güneş, rüzgar ve bitkilerin en uygun olduğu arı kovanını ortaklaşa buldular. Hepsi birlikte oraya yerleştiler. Ardından okyanusta küçük balıkların nasıl bir büyük balıklardan kurtulduklarına dair olan kümeleşme çalışmasında nasıl birlikte çalıştıklarını ve aynı yönde kütle halinde hareket ettiklerini ve büyük balıkların saldırılarından kurtuldukları gösterildi.

Bildiğiniz gibi TV programlarında 'Kim 1 milyon ister' programında yarışmacıya soruya cevap veremediği takdirde seçeneklerden birisi seyirciye sorma joker hakkı kullanıldığı zaman çoğunluğun cevap verdiği sorunun doğru cevap olduğu büyük oranda görülmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi tek kişinin aklıyla değil ortak akılla verilen kararlar doğru olması ihtimali daha yüksektir.

Bunun en iyi örneği tarihimize baktığımız zaman 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmasıyla başlayan İstiklal Harbimizin başarıya ulaşmasıdır. Burada bildiğiniz gibi Mustafa Kemal Paşa Samsun'a çıktıktan sonra Amasya'da yanındaki diğer Paşalarla beraber Kurtuluş Savaşasını başlatan tamim yani bildirisidir.

İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiştir. Bir ihtilal bildirisi niteliği taşımaktadır, çünkü İstanbul Hükümeti'ni hiçe saymakta, hükümetin düşman devletlerin esiri olduğunu söylemekte ve milleti yine milletin kendisinin azmi ve kararlılığının kurtaracağını söylemektedir. Maddenin yorumu Türk Kurtuluş Savaşı'nın amacı ve yönetim şeklinin halk tarafından yapılması ve seçilmesidir. Mustafa Kemal kendisinin hazırladığı Amasya Tamimi'ni, 9. Ordu Müfettişi sıfatı ile imzalamıştır.

Sivas'ta bir kongrenin toplanacağı, Amasya Genelgesi'nde belirtilmiştir.

Esaslar, Mustafa Kemal tarafından yaveri Cevat Abbas Bey'e 21-22 Haziran 1919 gecesi Amasya'da yazdırılmıştır.

Mustafa Kemal tarafından Cevat Abbas Bey'e yazdırılan temel esaslar şunlardır:

1. Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.

2. İstanbul hükûmeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gösteriyor.

3. Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

4. Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak millî bir heyetin varlığı zaruridir.

5. Anadolu'nun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas'ta hemen millî bir kongre toplanması kararlaştırılmıştır.

6. Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir.

7. Her ihtimale karşı bu mesele millî bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler gereğinde yolculuklarını kendilerini tanıtmadan yapmalıdırlar.

8. Doğu illeri adına 23 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri de Sivas'a gelebilirlerse Erzurum Kongresi'nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket ederler.

Bu tamime baktığımızda 3. madde 'Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.' Burada dikkat edilirse Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları biz ülkeyi kurtarmaya geldik. Bizlerin azim ve kararımızla kurtaracağız demiyor. Sizin yani milletin azim ve kararıyla kurtaracağız diyerek ortak akıl birlik ve beraberlikle sizin gücünüzle yardımınızla desteğinizle kurtaracağız demek istiyor. Yani tek kişilik aklı değil ortak aklı devreye koyuyor.

Dördüncü maddeye baktığımızda 'Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak millî bir heyetin varlığı zaruridir. ' Burada da Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları ben tek başıma durum ve şartları değiştirmeyeceğim. Milleti temsil eden bir heyet yani millet meclisi ile halkın sesini dünyaya duyuracağını ve destek arayacağını ifade ediyor. Yani ortak aklı devreye sokuyor.

Altıncı maddeye baktığımız zaman 'Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir.' Burada da sadece belli bir bölgenin değil tüm ülkenin her yanından gelecek milletin güvenini kazanmış kişileri yani şimdiki deyimiyle akil insanları devreye sokarak ortak aklı kullanmak istiyordu.

Bunların sonucunda bildiğiniz gibi Erzurum ve Sivas kongreleriyle kurtuluş harbimiz resmen başlamış ve daha hükümet kurulmadan meclis kurularak ortak akıl ile emperyalist ülkelerle ve Yunanistan'la mucize kurtuluş savaşı başarılmıştır.

Şimdiki duruma baktığımızda Cumhurbaşkanlığı veya Türk tipi başkanlık ile ortak akıl değil tek kişilik akıl devreye sokulmuş. Ben ne dersem doğrudur, ben ne istersem onu yaparım zihniyeti ortaya çıkmıştır. Ve şu anda yaşadığımız gerek ekonomik gerek sosyal gerek siyasal iç ve dış sorunların en büyük nedeni ortak aklın bırakılması, tek kişilik aklın emrine girilmesidir. Türkiye'nin bu sorunlardan kurtulması için tekrar ortak akla ve demokrasinin en iyi idare şekli olan parlamenter sisteme dönülmesi gerekir.