Türk-İslam klasikleri -2-

(Dünden devam ediyoruz) "Kendin beğenmediğin bir şeyi başkasına layık görme. Çünkü yılanı zararından ötürü öldürmek vaciptir.
 
Kinine yenilip, kimsenin evini yıkma. Kötülük eden kötülük bulur. Gönlünü yetimlerin malıyla hoş etme. Çünkü bu sonunda hem malının, hem de canının eksilmesine sebep olur.
 
Sen, Rabbinin yarattıkları ile iyi geçin ve onlara tatlı sözler söyle. Çünkü kan, terbiye ile güzel kokulu misk haline gelir. Sertlik göstermekten ve sert huyluluktan vazgeç. Alçakgönüllülüğü ve güler yüzlülüğü huy edin.
 
Herkese kaşlarını çatma, yaradılıştan ekşi yüzlü olmaktan daha kötü ne olabilir? …
 
En kızgın olduğun zaman bile öfkeni yen. Çünkü mümine yumuşak huyluluk yaraşır. Kolunun kuvvetine aldanma, zira senden kuvvetli kollar vardır."
 
"Akrabanda olsa bilgisizle ilgini kes. Çünkü vereceği sıkıntı, sağlayacağı huzurdan fazla olur. Bilgisiz ve görgüsüz kimseden gece bile kaç ve arkana dönüp bakma. Sana sağlayacağı sayısız faydalarla gönlünü avutma, eğleme. Çünkü onun yüz faydası bir tek zararını karşılamaz.
 
Büyüklenen zenginden çekin, zira lağım doldukça daha pis kokar. Üstüne düşmeyen bir işe karışma. Böyle yaparsan her gönül senden incinmiş olur. Adı, sanı kötü olan herkesten yüz çevir, çünkü sonunda senin adını da kötüye çıkarır.
 
İftiracı ve söz getirip, götürenden sırdaş edinme. Hırsız hizmetçiden elini, eteğini çek… Denemediğin bir kimse ile yol arkadaşı olma. Görmüş olduğunla, bilmiş olduğun arasında bir fark gözet. Münafığı kendine dost bilme, münafığı yine münafık olarak bil."   
                                                                                   
"Bir şey söylediğin zaman sözünü bilerek söyle, aynı zamanda söylediğin şeyi acele etmeden, iyice düşünerek söylemelisin…
 
Her hüner sahibinden bir hüner öğren ve herkesin hoşlanacağı şekilde konuş. Hoşa gitmeyen bir şey söyleme, çünkü bu sözün karşılığı da hoşa gitmez. Dağda güzel ses çıkar ki, dağda onu güzel aksettirsin…
 
Padişahla ulu orta konuşma. Dilini tut, yoksa başınla oynamış olursun… Her söze karışma, söylenmemesi gereken şeyi söyleme… Her zaman dostlarla konuş. Görüş ve gönül sırlarını daima düşmanlardan sakla."           
                                  
"Bir kimseye düşman olmak istiyorsan, onunla baştan dost olma. Biriyle dostluk kurmak iyi bir şey, fakat bu dostluğa sonuna kadar bağlı kalmak büyük iştir… Birini incitmek kolay, fakat kalbini kazanmak güç bir iştir.
 
Vefalı bir insansan kimseye cefa etmeyi düşünme, kurtla aşinalık köpek huylu olmaktan ileri gelir. Geçim hazinesinin yolu (kapısı) herkesle anlaşmaktır. Cennet kapısının anahtarı ise tahammüldür... Mademki bir kimsenin derdinin devasını bulamayacaksın, o halde cefa ederek derdine dert katma..." 
                       
"Çok tamah insanı küçültür ve bu küçüklük sonunda azap verir… Tamah insanın benzini sarartır. Mertsen tamahın başını kes. Her karşılaştığın güçlüğü kolay bulursan onu hemen yenersin.
 
Söğüt gibi her rüzgârla sallanma, güneş ve ay gibi kararlı ol. Bu yolda mertçe ve sağlam adımlar at. Hırs ve arzu elini kes. Kuru ekmeğinle kanaat et. Alçaklardan mürüvvet bekleme. Kanaat yükü ne mutlu bir yüktür! Kanaat pazarı gibi bir pazar nerde bulunur?
 
Tamah edersen her kara mezheplinin köpeği olursun, hâlbuki tamahı bırakırsan her zaman kendi kendinin sultanı kesilirsin…     
                                                
Menfaatin uğruna bayağı insanlarla düşüp kalkma. Bundan dünyalığın artmadığı gibi dininde elinden gider… Mademki Rabbin, sana nimetler bağışlamıştır, sende başkalarına ihsan et…
 
Bağışlayacağın zaman Allah (c.c) için bağışla. Çünkü Allah (c.c) için her ne verirsen geri alırsın."          
                                                                      
"Eğer Rabbinin tevfikine mahzar olmuşsan herkesin iyiliğini iste ve herkesi huzura, rahata eriştir. Lütuf ve merhametle gönülleri kendine bağla. Kimseyi elinle, dilinle incitme.
 
Bilginle arkadaşlığı kesme, çünkü onun ağzından çıkan sözler sana da tesir eder. Kendine, kendinden daha hoş bir arkadaş ara ki, seni de, kendine benzetsin…
 
Terbiye edilmiş, iyi yetiştirilmiş bir av köpeğinin avladığı şeyin eti helal, bilgisiz bir adamın kestiği bir hayvan ise haramdır."
             
"Selamette kalmak isteyen bütün halkın dedikodusundan yüz çevirir. Halkı baştanbaşa gaflette bil. İnsan ancak cihandan gittiği vakit uyanır. Seni incitenlerin özürlerini kabul et. Mağfiret istersen onu yakalama. Halkı inciteni Allah (c.c) sevmez… Sitemle bir kalbi yaralayan, o yarayı kendi vücudunda açmış olur…
 
Gönül incitme kaydında olan bir kimsenin kaydı sonunda ağlamaktır. Ey oğul! Gönül incitmeye heves etme. Allah'ından hoşnutsuzluk kazanma. İtibar bulmak istersen halkın adını iyilikten başka bir şeyle anma. İyiliğe gücün yetmezse kötülük yapma. Kendi kendine sayısız sitemler etme...
 
Ey Kardeş! Sen, hakkı arayan bir insan isen Allah'ın (c.c) buyruğundan başka bir konuda ağzını açma… Öğüt dinle, kurtuluş istiyorsan dilini tut. Çok konuşanların göğüsleri içinde kalpleri hastadır. Akıllıların âdeti sükût, cahilin âdeti unutkanlıktır."
 
"Ey Aziz İman Ehli! Dört şeyi dört şeyden temizle; Önce kalbini kıskançlıktan temizle de, sonra kendini imanlı bir insan say. Dilini yalandan, gıybetten koru ki, imanın boşa gitmesin. Gidişini riyadan kurtarırsan, iman ışığın sana nur saçar. Hele karnını haram lokmadan sakınırsan tam manasıyla imanlı kişi olursun."
 
"Ey Kardeş! Tam akıllı bir insan isen halka karşı tatlı dilli ol. Ekşi dilli, acı sözlü kimselerden dostları yüz çevirirler. Düşmandan sakınmayan sonunda ondan çok cefa ve zarar görür. Düşmanı yanına yaklaştırma, ondan uzak bulunmak daha hayırlıdır. Dostlarla bulun, elinden gelirse düşmanın yüzünü görmemeye çalış…"
 
"Ey Oğul! Elinden gelirse nefsinin isteklerini yerine getirme ki, nefis tuzağına düşmeyesin. Nefsinin isteklerini ayakaltına al, ona hoşlandığı şeyleri az ver. Nefis ile şeytan seni yoldan çevirir, kuyuya düşürür. Nefsin başına vur, onu daima hor tut. Elinden gelirse pisliklerden uzaklaştır…"
 
"Nefsi ancak dört şeyle öldürmek mümkündür. Ey Aziz! Söyleyeyim de hatırında tut. Sükût hançeri ve açlık kılıcı ile yalnızlık mızrağı ve uykusuzluk silahı. Her kim bu silahları kuşanmamışsa nefsi asla felah bulmaz. Gönlün, Allah'ı (c.c) anmaz olunca melun şeytan sana dost ve arkadaş olur."  
 
"Ahmaklığın dört alameti vardır; Kendi ayıbını görmeyip de, başkalarının ayıbını aramak. Gönlüne cimrilik tohumu saçtığı halde cömertlik ummak. Huyu ile halkı hoşnut edemeyen kimsenin Rabbinin kapısında hiçbir değeri yoktur. Huysuzluk âdeti olanın işi, daima nefret kazanmaktır. Kötü huy tende canın belasıdır."
 
"Allah zikri bu ruhun gıdası, bu yaralı gönlün merhemidir. Allah zikri sana can yoldaşı olduktan sonra nasıl köşk ve saray hevesinde olabilirsin. Rabbini unuttuğun anda şeytanla yoldaş olursun…"
 
"Sükûtu adet edinen emniyette yaşar, bir düşüncesi olmaz. Sana selamet gerekirse sükût et. Ancak iyiliğini açıklayanlar emniyette olurlar. Yiğit, cömertlikle yücelik bulur. Şükür, nimeti arttırır. Cömertler daima yücelik bulurlar. Nimetin şükürle bollaşır. Sakin ve sessiz yaşayan insan, sırtına bir selamet hırkası giymiş olur."