Uçaklar havada da, yerde de onlardan soruluyor!

Bir hava yolunun işletilebilmesi için lisanslı pilotlar, uçuş harekekât uzmanı (dispeçer ya da ingilizcede flight dispatcher) ve teknisyenler ile kabin memuru, sertifikalı yer operasyon memuru ve load masterlara ihtiyaç duyuluyor. Halk arasında pilotlar ve kabin memurlarının bilinirliği yüksek olsa da hava yolu taşımacılığında dispeçerlere de büyük iş düşüyor. Bir uçuşun başlangıç aşamasından sonuna kadar etkin şekilde devamlılığını sağlayan dispeçerler, uçuş hakkındaki bilgilerin gerekli birimlere aktarılması için uçuşu izliyor, sabotaj, kaza kırım, uçak kaçırma gibi acil durumları gerekli birimlere ileterek süreci yönetiyor.

Pek çok görevleri var

Hava yolu şirketlerinin programlı bir uçuşunun sağlıklı ve ekonomik  şekilde gerçekleştirilebilmesi için gerekli tüm hazırlıkları yapan dispeçerler, söz konusu uçuşu sanal olarak yaşayıp meydana gelebileceğini tespit ettiği aksaklıklar için önceden önlem alıyor. Kaptan sadece kendi uçuşundan sorumluyken, dispeçerler filodaki tüm uçak ve uçuşlarda insanüstü performans gösteriyor. Dispeçerler, tüm bunların yanı sıra hazırladıkları her uçuş planında şirket için maliyet azaltıcı çalışmalar yaparak maddi kayıpları önlüyor.

Uçuşlar anlık olarak izleniyor

AJet Uçuş Harekat Müdürü Orhan Atmaca, 23 yıllık havacılık tecrübesi olduğunu belirterek, yolcuların A noktasından B noktasına güvenli gidebilmesi için tüm uçuş planlamalarının kendileri tarafından üretildiğini anlattı. Uçuş paketi şeklinde hazırladıkları planları kaptanlara teslim ettiklerini kaydeden Atmaca, "Kaptanlar uçağa gelmeden önce tüm ilgili meydanlar, hava durumu, yolcu ve ağırlık bilgilerini derledikten sonra uçuş planı üretiyoruz. Havada uçağın izleyeceği rotayı belirleyip buna göre yakıt planlamasını yapıp, uçulacak rotadaki izinleri temin edip ekibe sağlıyoruz. İşimiz burada bitmiyor, uçak varış meydanına inene kadar takip ediyoruz" diye konuştu. Yolcuları birer misafir olarak gördüklerini, emniyetli ve konforlu yolculuk yapmalarını hedeflediklerini dile getiren Atmaca, "Örneğin, buradan Berlin'e yapılacak seferde Orta Avrupa hattında 35 bin fit civarında türbülans bekleniyordu. Bizler uçağımızı optimum seviyede planlayarak 37 bin fite tırmandırdık ve yolcularımız bu türbülanstan etkilenmedi" diye konuştu.

Uçaklar neden rötar yapıyor?

Atmaca, uçakların rötar yapma nedenlerine değinerek, konuşmasını şöyle sürdürdü: "Rötarlarda yolcuların en çok kızdığı kişiler bizleriz. Yolcuların emniyeti ve uçuşun güvenliği için gerekli ötelemeleri yapıyoruz. İnişin emniyetli şekilde yapılabilmesi için varış meydanlarının sistemi var. Bu sistemlere göre de takip ettiğimiz hava koşulları var. Alçalacak uçak için bulutun dikey görünüşü ile park edeceği pisti yatay şekilde görebilmesi gerekiyor. Bunlar uygun olmadığı takdirde uçak kaza kırıma uğrayabilir. Hava durumu raporlarını kontrol ederek, ilgili meydanların meteoroloji birimleriyle iletişime geçerek inişe en uygun saati belirliyoruz. Hava durumu kötü olduğunda ve kar yağışı gibi sebeplerden pist inişe elverişli olmadığında uçuşu öteleyebiliyor veya iptal edebiliyoruz." Çok soğuk, fırtınalı ve karlı havaların yanı sıra çok sıcak havaların da uçuşlarda sıkıntılara neden olduğuna işaret eden Atmaca, Cidde ve Medine gibi seferlerde uçakların emniyetli şekilde kalkabilmesi için ağırlık kısıtlamalarına gidebildiklerini, nadir durumlarda valiz ve bagajları indirdiklerini söyledi.

Havacılığın karargâh merkezi

Atmaca, havacılığın mutfağının dispatcher ve operasyon kontrol birimi olduğunu belirterek, "Bizler bir hava yolunun karargah merkeziyiz. Bu karargah merkezinde havacılığın ilgili uçuş operasyonlarının beyni ve kalpleriyiz. Uçuş operasyonunun devam edebilmesi için havadayken de kaptanlarımızın gözü kulağıyız" ifadelerini kullandı.