Ukrayna krizinde dün-bugün-yarın - 2

Ukrayna'nın Donetsk ve Luhansk bölgesine askeri bir müdahalede bulunması halinde Rusya, buralara asker göndermekte tereddüt etmeyecektir. Zira bu iki özerk yönetim, Rusya'dan resmi olarak yardım talep etmesi halinde Rusya askeri müdahaleye hukuki dayanak da sağlamış olacaktır. Bu noktada bu yılın başında Kazakistan'daki olaylara Kazakistan yönetiminin isteğiyle -aslında hiç gereği yokken- Rusya'nın asker göndermesini bir kenara not etmek gerekli. Zira Kazakistan hamlesiyle Rusya, giderek tırmanan Ukrayna krizinde rakiplerine mesaj vermiştir dersek yanlış bir teşhis olmaz.  

Gerilim daha da tırmanabilir

NATO son 30 yılda Rusya'nın dibine kadar gelirken, Rusya'yı geriye bir adım daha atamayacak duruma getirdi. 

Moskova'nın bu aşamada geri adım atması demek, gelecekte nüfuzu altındaki diğer bölgelerde taviz vermek zorunda kalmaya neden olabileceği için ihtimal dahilinde görülmüyor. 

Bu da eğer NATO ve ABD ateşi körüklemeye devam ederlerse gerilim daha da tırmanacak anlamına geliyor.

Türkiye'nin durumu ve girişimleri

3 Şubat'ta Ukrayna'ya giden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yapmayı hedefliyor. 

Zira, Türkiye'nin hem Rusya hem de Ukrayna'yla iyi ilişkileri var.

Ukrayna'dan dönüş yolunda açıklamalar yapan Erdoğan, Rusya lideri Putin ile Ukrayna lideri Zelenskiy'i Türkiye'de buluşturmak istediğini ifade etti. Ukrayna liderinin görüşme hazır olduğunu da ekledi. 

Rusya'dan Türkiye'nin teklifine net bir yanıt gelmiş değil.

Savaş senaryosu Türkiye için en tehlikeli çıkmaz

Ukrayna ile Rusya arasında fiili bir çatışmadan etkilenecek ülkelerin başında Türkiye geliyor. Bu bağlamda Ankara bölgede sıcak çatışma çıkmasına engel olmak için elinden geleni yapmalı. Ancak Erdoğan'ın Ukrayna ziyaretinde Kırım üzerinden verilen mesajlar ve Türk İHA'larının Ukrayna'da üretilmesine dair imzalanan anlaşma, Türkiye'nin hangi tarafta olduğunu net ortaya koyduğu için Ankara'nın arabuluculuğu etkisini yitirmiş görünüyor. 

ABD tarafı, Türkiye ile Ukrayna arasındaki anlaşmalardan memnun. 

Zira bu hamleler gerilimi ABD'nin istediği noktaya taşırken Rusya'nın hedeflediği noktadan uzaklaştırıyor. Yani aslında bilerek ya da bilmeyerek ateş körüklenmiş oluyor. 

Ancak yine de Putin-Zelenski görüşmesi Türkiye'de gerçekleşebilir. Savaş senaryosu Türkiye için tehlikeli çıkmazlar doğurabileceği için buna karşı her türlü hamle kritik önemde.

Türk Dışişlerinin kafası fazla karışık!

Arabulucu ülke ateşi körüklemez. Türkiye, bir taraftan gerilimi azaltmak için girişimlerde bulunurken Rusya'nın rahatsız olduğu bilinen Türk İHA'lar konusunda yeni bir anlaşma imzalanarak ateş körüklenmiş oldu. Türkiye, etkili bir arabuluculuk yapmak için bu anlaşmayı imzalamayabilirdi, en azından başka bir zamana erteleyebilirdi. Bu bağlamda Dışişleri'nde diplomatik akıl devre dışı kalmış gibi görüntü veren karmakarışık bir manzara var. Türkiye olarak arabuluculuk yapmayı arzuluyoruz ancak, ne Ukrayna'yı Rusya'nın istediği noktaya taşıyabilecek bir söylem kullanıyoruz, ne de Rusya'ya tarafsız olduğumuzu gösterebiliyoruz.

Rusya ve Ukrayna Türkiye'den ne bekliyor?

Rusya, Erdoğan'ın Minsk anlaşmalarına uyması konusunda Zelenskiy üzerindeki etkisini kullanmasını istiyor. Yani Ruslar, Zelenskiy'i ABD ve NATO'nun gazıyla Donbass'ta askeri bir maceraya girmekten alıkoyacak bir Türk etkisi bekliyor. Ukrayna lideri Zelenskiy ise sorunun Ukrayna'nın toprak bütünlüğü temelinde çözülmesini Türkiye'nin Rusya'ya kabul ettirmesini bekliyor. 

Türkiye tarafsız kalabilir mi?

Ukrayna'da askeri bir tırmanış Türkiye'yi, başta Montrö Sözleşmesi sorumluluğu olmak üzere zor kararlar vermek durumunda bırakabilir. Bu süreçte Rusya'yla karşı karşıya gelmek ülkemiz için yıkıcı sonuçlar doğuracaktır. Zira Rusya'yla karşı karşıya gelmek Türkiye'nin, Akkuyu Nükleer Santral Projesi'nin geleceğinden tutun da turizm sektörü, Suriye ve Libya'da devam eden operasyonlar gibi birçok konuda başını ağrıtabilir. Ancak NATO ve de ABD'nin Türkiye'yi buna zorlayacağı kesin. 

Ukrayna krizinde gerilim daha tırmanırsa Türkiye'nin yara almaması belki mümkün değil, ancak oluşacak türbülanstan en az zayiatla çıkabilmek ancak Ankara'nın tarafsız kalabilmesiyle mümkün olabilir. Aksi takdirde etkiler çok daha yıkıcı olacaktır.

Bu yüzden her ne olursa olsun Türkiye tarafsız kalabilmeli. Bunun için de hükümetin Batılıların ağzıyla konuşmaya ve adım atmaya acilen son vermesi gerekiyor. 

Arabuluculuk girişimi faydalı olacak mı?

Aslında Ukrayna krizinde çok anlamı olmadığı şimdiden ortaya çıkan arabuluculuk girişiminde bulunmasıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın üç temel amacı var.

Birincisi; krizin daha büyüyerek bir savaşa dönüşmesi, zaten büyük bir darboğazdaki Türkiye ekonomisi iyice kontrolden çıkarabilir. Buna engel olmak için Erdoğan en azından seçimlere kadar zaman kazanmak istiyor.   

İkincisi; arabuluculuk rolünü Cumhurbaşkanı Erdoğan, Batılı dostlarına bir kez daha ne kadar yararlı ve etkili bir müttefik olduğunu gösterme fırsatı olarak görüyor. Bu durum, olası arabuluculuk görüşmelerinde, Ukrayna'nın Rusya'ya vereceği sözlere Türkiye'yi garantör yapmaya varırsa, sonuçları çok tehlikeli olabilir.

Üçüncüsü; içerideki sorunları çözümü konusunda aciz kalan Cumhurbaşkanı Erdoğan, yaklaşan seçimler öncesinde iç kamuoyuna 'dışarıda Türkiye'nin ne kadar güçlü ve sözü dinlenen bir ülke' olduğu mesajı vererek, seçmeni havaya sokmak istiyor. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı Erdoğan Ukrayna krizini seçimlerde bir fırsata çevirmek istiyor.