Vergide kaçak artıyor!
26.09.2006 00:00:00
Vergideki kayıp ve kaçak artarken, devletin vergi denetim kadroları her geçen gün biraz daha küçülüyor. Son 2 yılda kaçak oranı yüzde 84,6'dan yüzde 119'a yükseldi.
2004 yılı incelemelerinde, beyan edilen her 100 YTL'lik gelire karşılık 84,6 YTL'nin gizlendiği anlaşılırken, 2005'de ise vergisi ödenen her 100 YTL'ye karşılık, 119 YTL'nin devletten kaçırıldığı ortaya çıktı. Vergi kaçakçıları, devlete daha az vergi ödemek için her yolu denerken, kayıp ve kaçak ile mücadele eden denetim birimlerinde ise kadro erozyonu yaşanıyor. Maliye Bakanlığı, yetişmiş denetim elemanlarını, kamudaki düşük ücretler başta olmak üzere çeşitli nedenlerle tek tek kaybediyor.
HER 3 KADRONUN SADECE 1'İ DOLUMaliye Bakanlığının denetim birimlerindeki kadro sayısı 10 bin 18 olarak belirleniyor. Ancak her 3 kadrodan sadece 1'inin dolu olduğu görülüyor.Maliye Teftiş Kurulunda 467 müfettiş kadrosuna karşılık, istihdam edilen müfettiş sayısı 104'de kalıyor. Kurulun, Şubat ayında 359 olan boş kadro sayısının, yeni ayrılmalarla günümüzde 363'e çıktığı dikkat çekiyor. Hesap Uzmanları Kurulunda da 1.151 uzman kadrosu bulunuyor. Ancak bu Kurul'da da çalışan uzman sayısı 283 olarak belirleniyor. Gelirler Kontrolörleri ile vergi denetmenleri de aynı sorunu yaşıyor.
Gelirler Kontrolörlerinde 900 kadroya karşılık 317 kontrolör görev yapıyor. Kontrolörlerin Şubat'da 570 olan boş kadro sayısının da günümüzde 583'e ulaştığı görülüyor. Kadro adedine göre, Maliye teşkilatında halen 7 bin 500 vergi denetmeni bulunması gerekiyor. Ancak mevcut denetmen sayısı 2 bin 773'de kalıyor. Denetmenlerin 4 bin 727 boş kadrosu da, doldurulmayı bekliyor.
BAŞKANLAR DA DERTLİDenetim kadrolarındaki aşınma ve boş kadro sayısı, yöneticileri de düşündürüyor.Hesap Uzmanları Kurulu Başkanı Mahmut Vural, A.A'ya son yıllarda emekliye ayrılanların yanı sıra Kuruldan istifa edenlerin sayısında da büyük bir artış olduğunu bildirdi. Sadece bu yılın 8 ayında 5'i emeklilik, 8'i istifa yoluyla, 13 uzmanın kurumla ilişiğini kestiğini kaydeden Vural, mevcut durumla ilgili şu değerlendirmede bulundu: ''Özellikle Sayıştay mensuplarına yapılan zamdan sonra teşkilatta ciddi bir tepki var. Çok önemli fonksiyonumuz olmakla birlikte maaşlarımız onların yarısına indi. Bu durum bir motivasyonsuzluk ve hayal kırıklığı yarattı. Burada sorun şu. Emsallerle arada ciddi maaş uçurumu olmasa, (Devletin verebileceği bu) denilecek. Ama biri 4 alırken, sen 2.5 alıyorsan, bu problem yaratıyor.'' Vural, personel açığını kapatmak için 14-15 Ekim tarihleri arasında yeni bir sınav yapacaklarını ifade etti.
Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkan Vekili Cemal Boyalı da, toplam kadronun sadece dörtte biri oranında müfettiş istihdam edebildiklerini ifade etti.Müfettişlerin 32-33'ünün idarede görevli olduğunu kaydeden Boyalı, ''Sonuçta 70 civarında müfettişimiz kalıyor. Bugün 1. derecede 77 kadromuz var, bunların 52'si dolu, 25'i de boş. 9. derecede ise 94 muavin kadromuz var, hepsi boş'' dedi.
VERGİ İNCELEMESİ YAPAMIYORUZMüfettiş sayısındaki yetersizlik nedeniyle iş üretme kapasitelerinin azaldığını anlatan Boyalı, şunları söyledi: ''İnsana dayalı iş yapan bir birimiz. Ama elemanlarımızı sürekli kaybediyoruz. Son yıllarda vergi incelemesi yapamıyoruz, çünkü diğer işlerden buraya eleman ayıramıyoruz. Teftiş Kurulu, İdareye yönetici de yetiştiren bir yer. Ancak Gelir İdaresi ve diğer yerlere eleman dahi veremiyoruz.Özel sektöre yoğun bir geçiş var. Bu da bizi yıpratıyor. Ancak özellikle maaşlardaki aşınma nedeniyle, arkadaşlarımız yoğun şekilde özel sektöre gidiyor. Bugün Sayıştay Denetçi maaşı bile maliye müfettişinin 1,5 milyar üstüne çıktı. Son iyileştirmelerin ardından, denetim elemanları arasındaki maaş uçurumu iyice büyüdü. Bu da, kamudan kaçışları hızlandırıyor.'' Boyalı, bu yıl sınavla yeni eleman alımına gideceklerini ve Teftiş Kurulu'na 127 yıllık tarihinde ilk defa bayan müfettiş alacaklarını belirtti.
Bu arada Gelir İdaresi Başkanlığı yetkilileri de, yıl sonuna kadar sınavla 400 yeni vergi denetmeni alınacağını bildirdi. Önümüzdeki yıl da 400 yeni denetmen için sınav açacaklarını kaydeden yetkililer, ilk aşamada denetmen sayısını 5 bine çıkarmak istediklerini ifade etti.
2004 yılı incelemelerinde, beyan edilen her 100 YTL'lik gelire karşılık 84,6 YTL'nin gizlendiği anlaşılırken, 2005'de ise vergisi ödenen her 100 YTL'ye karşılık, 119 YTL'nin devletten kaçırıldığı ortaya çıktı. Vergi kaçakçıları, devlete daha az vergi ödemek için her yolu denerken, kayıp ve kaçak ile mücadele eden denetim birimlerinde ise kadro erozyonu yaşanıyor. Maliye Bakanlığı, yetişmiş denetim elemanlarını, kamudaki düşük ücretler başta olmak üzere çeşitli nedenlerle tek tek kaybediyor.
HER 3 KADRONUN SADECE 1'İ DOLUMaliye Bakanlığının denetim birimlerindeki kadro sayısı 10 bin 18 olarak belirleniyor. Ancak her 3 kadrodan sadece 1'inin dolu olduğu görülüyor.Maliye Teftiş Kurulunda 467 müfettiş kadrosuna karşılık, istihdam edilen müfettiş sayısı 104'de kalıyor. Kurulun, Şubat ayında 359 olan boş kadro sayısının, yeni ayrılmalarla günümüzde 363'e çıktığı dikkat çekiyor. Hesap Uzmanları Kurulunda da 1.151 uzman kadrosu bulunuyor. Ancak bu Kurul'da da çalışan uzman sayısı 283 olarak belirleniyor. Gelirler Kontrolörleri ile vergi denetmenleri de aynı sorunu yaşıyor.
Gelirler Kontrolörlerinde 900 kadroya karşılık 317 kontrolör görev yapıyor. Kontrolörlerin Şubat'da 570 olan boş kadro sayısının da günümüzde 583'e ulaştığı görülüyor. Kadro adedine göre, Maliye teşkilatında halen 7 bin 500 vergi denetmeni bulunması gerekiyor. Ancak mevcut denetmen sayısı 2 bin 773'de kalıyor. Denetmenlerin 4 bin 727 boş kadrosu da, doldurulmayı bekliyor.
BAŞKANLAR DA DERTLİDenetim kadrolarındaki aşınma ve boş kadro sayısı, yöneticileri de düşündürüyor.Hesap Uzmanları Kurulu Başkanı Mahmut Vural, A.A'ya son yıllarda emekliye ayrılanların yanı sıra Kuruldan istifa edenlerin sayısında da büyük bir artış olduğunu bildirdi. Sadece bu yılın 8 ayında 5'i emeklilik, 8'i istifa yoluyla, 13 uzmanın kurumla ilişiğini kestiğini kaydeden Vural, mevcut durumla ilgili şu değerlendirmede bulundu: ''Özellikle Sayıştay mensuplarına yapılan zamdan sonra teşkilatta ciddi bir tepki var. Çok önemli fonksiyonumuz olmakla birlikte maaşlarımız onların yarısına indi. Bu durum bir motivasyonsuzluk ve hayal kırıklığı yarattı. Burada sorun şu. Emsallerle arada ciddi maaş uçurumu olmasa, (Devletin verebileceği bu) denilecek. Ama biri 4 alırken, sen 2.5 alıyorsan, bu problem yaratıyor.'' Vural, personel açığını kapatmak için 14-15 Ekim tarihleri arasında yeni bir sınav yapacaklarını ifade etti.
Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkan Vekili Cemal Boyalı da, toplam kadronun sadece dörtte biri oranında müfettiş istihdam edebildiklerini ifade etti.Müfettişlerin 32-33'ünün idarede görevli olduğunu kaydeden Boyalı, ''Sonuçta 70 civarında müfettişimiz kalıyor. Bugün 1. derecede 77 kadromuz var, bunların 52'si dolu, 25'i de boş. 9. derecede ise 94 muavin kadromuz var, hepsi boş'' dedi.
VERGİ İNCELEMESİ YAPAMIYORUZMüfettiş sayısındaki yetersizlik nedeniyle iş üretme kapasitelerinin azaldığını anlatan Boyalı, şunları söyledi: ''İnsana dayalı iş yapan bir birimiz. Ama elemanlarımızı sürekli kaybediyoruz. Son yıllarda vergi incelemesi yapamıyoruz, çünkü diğer işlerden buraya eleman ayıramıyoruz. Teftiş Kurulu, İdareye yönetici de yetiştiren bir yer. Ancak Gelir İdaresi ve diğer yerlere eleman dahi veremiyoruz.Özel sektöre yoğun bir geçiş var. Bu da bizi yıpratıyor. Ancak özellikle maaşlardaki aşınma nedeniyle, arkadaşlarımız yoğun şekilde özel sektöre gidiyor. Bugün Sayıştay Denetçi maaşı bile maliye müfettişinin 1,5 milyar üstüne çıktı. Son iyileştirmelerin ardından, denetim elemanları arasındaki maaş uçurumu iyice büyüdü. Bu da, kamudan kaçışları hızlandırıyor.'' Boyalı, bu yıl sınavla yeni eleman alımına gideceklerini ve Teftiş Kurulu'na 127 yıllık tarihinde ilk defa bayan müfettiş alacaklarını belirtti.
Bu arada Gelir İdaresi Başkanlığı yetkilileri de, yıl sonuna kadar sınavla 400 yeni vergi denetmeni alınacağını bildirdi. Önümüzdeki yıl da 400 yeni denetmen için sınav açacaklarını kaydeden yetkililer, ilk aşamada denetmen sayısını 5 bine çıkarmak istediklerini ifade etti.
