Yeni bir anayasa hazırlarken

“Bir milletin kavanin-i esasiyyesini böyle kalb ü tahvil etmek o milleti imha hükmünde olacağından bu yola gitmek asla caiz değildir.”
Bu haykırış Osmanlı’nın medeni kanun ihtiyacını Fransa’dan olduğu gibi tercüme yoluyla alalım diyen batı meftunu taifeye Ahmet Cevdet Paşa’nın tokat gibi cevabıdır.
İç ve dış dayatmaların tazyiki hatta emir ve talimat ile hareket eden anayasa hazırlayıcı arkadaşların hallerini görünce yukarıdaki haykırış belki onları kendilerine getirir diye düşündüm.
Hukuk da örneğin edebiyat gibi bir milletin sosyo-ekonomik durumunu aksettiren, bu sahadaki istidat ve vizyonunu ortaya koyan önemli bir göstergedir.
Muhammet Hamidullah, Türklerin hukuk ve hukuk usûlu ilmine katkılarını detaylarıyla anlattıktan sonra şöyle der: “Eski Türkler ne Romalılarda ne de Çinlilerde görülmeyen derecede hukuk ilmini temayüz ettirdiklerine göre, ümit edilir ki yeni Türkler başkalarını taklit yerine onlara örnek ve rehber olacak orijinal hukuki düzenlemeler yapacaklardır.”
Tabiatıyla bu mantıktan uzak yeni anayasa hazırlayıcılarının konjonktürel zorlamalarla veya iç ve dış tazyiklerle ortaya çıkaracakları eser sağlıklı olmaktan çok uzak olacaktır. Belki de daha büyük sıkıntılara zemin hazırlayacak, milletimiz yağmurdan kaçarken doluya tutulacaktır.
Bu bağlamda yeni anayasa hazırlayıcıların şu hususlarda azâmi dikkat ve özen göstermeleri kaçınılmaz bir hâl almaktadır:
- Meseleye mutlaka yerli-millî bir ufukla bakılmalıdır.
- Milletimizi bir arada tutan bağlara asla ama asla en ufak bir halel gelmemelidir. Bilakis bizi bir arada tutan bağlardaki gevşemeler ve aşınmalar giderilmeye yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.
- Aziz milletin sizden beklentileri nelerdir? Bu şartlarda sağlıklı bir sonuç elde edilebilir mi?
- Bu işin manevî mesuliyeti acaba hangi boyuttadır?
- Bu değişiklikler şart mıdır?
Yoksa …
Yoksasını da biz söylemeyelim, anlayan anlasın artık.