Yerli uçak tam bir aldatmaca

RECEP BAHAR - HABER ANALİZYerli otomobil markası olmayan Türkiye'nin yerli uçağı olacak! İktidar medyası bu tarz propaganda yapıyor ancak otomobil motoru ya da şanzımanı üretemeyen Türkiye'nin acaba 'yerli uçağı' neye benzeyecek? Hafta içinde İstanbul'da Başbakan Davutoğlu'nun da katıldığı tanıtımda yerli yolcu uçaklarının "milli imkânlar kullanılarak Türkiye'de üretileceği"nin üzerinde ağırlıkla duruldu. 'Bölgesel Uçak Projesi' kapsamında üretilecek uçakların Türk havacılık ve uzay sanayinde yeni bir sayfa açtığı savunuldu. Hatta "Türk Havacılık sanayi, yeni bir çağa giriyor" denildi. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nın koordine ve himayelerinde başlatılan ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından yürütülen 'Bölgesel Yolcu Uçağı' Projesi'nin Türk havacılık sanayine önemli seviyede teknolojik yetkinlik kazandıracağı ileri sürüldü. Propagandaya göre, Türkiye'de üretilen uçakların hem ülke ihtiyaçlarını karşılaması, hem de tüm dünyaya pazarlanması hedefleniyor.Bu uçağın neresi yerli?Peki, üretilecek uçağın hangi aksamı yerli? Savunma Sanayi İcra Komitesi tarafından ana yüklenici olarak görevlendirilen STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret AŞ (STM) ile Alman Dornier firmansın 2002 yılında iflas etmeden önce ürettiği Dornier 328 modelinin tüm haklarını satın alan ABD'de Eren ve Fatih Özmen çiftinin sahibi olduğu Sierra Nevada Corporation (SNC) arasında bir mutabakat imzalandı. STM, Savunma Sanayii Müsteşarlığı iştiraki olarak Türk savunma sanayine hizmet veriyor. Fatih Özmen-Eren Özmen çiftinin sahip olduğu SNC firması, 3000'den fazla çalışanıyla havacılık ve uzay alanında 50 yılı aşkın bir süredir sistem entegratörü ve elektronik sistem sağlayıcısı olarak Amerika'da faaliyet gösteriyor. Bu iki önemli firmanın işbirliği sonucunda yine Alman Dornier firasının geçmişte ürettiği modellere benzer TRJ-628 adlı 60-70 yolcu kapasiteli yolcu uçağı üretilecek. TRJ-628 ve TR-628 adlarıyla 'jet' ve turboprop (pervaneli) olarak Türkiye'de üretilmesi öngörülüyor. Bu uçaklara ait hız, menzil ve diğer teknik detaylar, tasarım ve geliştirme aşamasında belirlenecek.Geçiş döneminde küçük uçak üretilecekTRJ-628'e giden yolda süreci hızlandırmak amacıyla, halen çeşitli ülkelerde aktif olarak kullanılmakta olan Dornier'in ürettiği 32 kişilik bir uçak modernize edilerek TRJ-328 ve T-328 adıyla Türkiye'de kurulacak bir tesiste üretilecek. Bu tesisin adı sanı henüz belli değil! Teknoloji transferi yapılarak üretilecek jet ve turboprop motor seçenekli bu uçakların da tüm fikri ve sınai mülkiyet hakları Türkiye'ye ait olacak.Peki, 328 ve 628 rakamları neyi ifade ediyor? Her iki rakam da Alman Dornier uçak fabrikasının yıllardır ürettiği modelleri temsil ediyor. Nitekim Başbakan Davutoğlu da, Çarşamba günkü tanıtımda, Güvenirliği yüksek, test edilmiş model Dornier 328 ve 628 ile ilgili yapılan anlaşma ve telif haklarının alınması sonrasında sertifikasyon da dahil tüm süreçlerin kısa sürede tamamlanacağını vurgulayarak, 2019'da Dornier 328 model etrafında yapılan ilk uçağın uçuşa geçeceğini, 2023'te de sipariş edilen 50 uçağın üretileceğini dile getirmişti. Davutoğlu, "2020'de Dornier 628 modeliyle ilgili tasarım tamamlanacak, 2023'te uçuşu gerçekleşecek" demişti. Dornier 328'in tüm hakları ABD'de yaşayan Türk işadamı Fatih Özmen'in elinde bulunuyor. Yazılımları yerli firmaya verilecek mi? Sonuçta üretilecek yolcu uçağının en önemli ve en pahalı aksamı olan motorunun yanı sıra pek çok kritik aksamı da ithal edilecek. Bu arada HAVELSAN, bölgesel uçağın tüm yazılımlarını (bilgisayar programları) Türk mühendisleri ile geliştirmeyi hedeflediği açıkladı. Şirketten yapılan yazılı açıklamada söz konusu uçağın yazılımlarının milli olarak uluslararası sivil havacılık kriterlerine uygun geliştirilmesinin Türkiye için en önemli kazanım olacağı kaydedildi. Sivil uçaklardaki yazılım kontrolünün savaş uçaklarından fazla olduğu belirtilerek, "Milli uçağımızın en üst teknolojilerle donatılacağını öngören HAVELSAN, siber ataklara karşı güvenli, havacılık kriterlerine uygun olarak tüm yazılımlarını Türk mühendisleri ile geliştirmeyi hedeflemektedir" ifadesi kullanıldı.Yerli olarak üretilebilecek aksamTürk Hava Yolları (THY), Kibar Holding ile işbirliği yaparak uçak koltuğu üretmeye başladı. Bunun yanı sıra THY, uçaklarda ikramların yapıldığı galley'leri de üretiyor. Bunun dışında havacılık alanında Türkiye'de somut bir üretim bulunmuyor. Dünya havacılığına egemen olan ABD'nin Boeing ile Avrupa Birliği'nin Airbus'u da Türkiye'de dikkat çekecek bir meblağda yedek parça satın almıyor.