ABD’den Rumlara silah kıyağı

MURAT ÇABAS / DETAY HABER

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Semerkant'ta düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) 22'nci Devlet Başkanları Zirvesi'nden sonra Birleşmiş Milletler (BM) 77'nci Genel Kurulu'na katılmak ve çeşitli temaslarda bulunmak üzere ABD'nin New York şehrine gitti. Fakat Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı kötü bir sürpriz karşıladı; ABD Dışişleri Bakanlığı, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) yönelik silah ambargosunu 2023 mali yılı için kaldırdıklarını açıkladı. Dışişleri Bakanlığı ABD'nin bu kararını yazılı bir açıklamayla kınarken, KKTC Dışişleri Bakanlığı ise "ABD yönetiminin Ada ve bölgedeki gerginliği artırma pahasına aldığı bu karar kabul edilemezdir" ifadelerini kullanarak tepki gösterdi.

Rumlara silah ambargosunu kaldırdı

ABD Dışişleri Bakanlığı, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) yönelik silah ambargosunu 2023 mali yılı için kaldırdıklarını açıkladı. Dışişleri Sözcüsü Ned Price, ABD'nin GKRY'ye uyguladığı silah ambargosunu bir yıllığına kaldırdıklarına ilişkin yazılı açıklama yaptı. Sözcü Ned Price, açıklamada, şu ifadeleri kullandı: "Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 2023 mali yılında yeniden ihracat ve savunma malzemelerinin transferlerinin onaylanmasına izin vermek için Kıbrıs Cumhuriyeti'nin (GKRY) ilgili mevzuat kapsamında gerekli koşulları yerine getirdiğini tespit etmiş ve Kongre'ye tebliğ etmiştir. Koşullara uygunluk yıllık olarak değerlendiriliyor. Bu tespit ve belgelendirmenin bir sonucu olarak, Bakan, 2023 mali yılında Kıbrıs Cumhuriyeti (GKRY) için savunma ticareti kısıtlamalarını kaldırdı."

1 Ekim 2022'den itibaren geçerli olacak

Sözcü Price, Washington'un uluslararası silah ticareti düzenlemelerinin, 1 Ekim 2022'den itibaren geçerli olmak üzere yeni politikayı yansıtacak şekilde değiştirileceğini kaydetti. 2019 Doğu Akdeniz Güvenlik ve Enerji Ortaklığı Yasası ve 2020 Mali Yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası kapsamında ABD'nin savunma ürünlerinin Rum yönetimine ihracat kısıtlaması iki koşula bağlanmıştı. Bu iki yasaya göre, ABD Başkanı, GKRY'nin kara para aklama ile mücadelede düzenlemeler yapması ve bunu denetleme konusundaki reformları uygulama çabalarında ABD ile iş birliği yaptığını Kongreye raporladığı ve Rum Kesimi'nin, Rus savaş gemilerinin yakıt ikmali ve hizmet için limanlarına girişini engellemek için gerekli adımları attığını ve atmaya devam ettiğini yılda bir kez bildirdiği takdirde ilgili ambargolar yıllık olarak kaldırılıyor. Dışişleri Bakanlığı GKRY'nin durumunun söz konusu yasalara uygunluğunu yıllık olarak gözden geçirip Kongre'ye bildiriyor. Eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da benzer bir karar almıştı.

Dışişleri Bakanlığı: Şiddetle kınıyoruz

Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin Rum Kesimi'ne silah ambargosunu kaldırılması hakkındaki 2020 Eylül ayında aldığı kararın kapsamını genişletmesini kınadı. "ABD'nin GKRY'ye yönelik silah ambargosunu kaldırma yönündeki 2020 Eylül ayında aldığı kararın kapsamını genişletmesini şiddetle kınıyoruz" denilen yazılı açıklamanın devamında şunlar belirtildi: "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) makamlarının söz konusu karara ilişkin tepkisini tümüyle destekliyoruz. Ada'daki iki tarafın eşitliği ilkesiyle çelişen ve Rum tarafını daha uzlaşmaz kılacak bu karar, Kıbrıs meselesinin çözülmesi yönündeki çabaları olumsuz etkileyecek; Ada'da bir silahlanma yarışına yol açacak ve Doğu Akdeniz'de barış ve istikrara zarar verecektir. ABD'yi bu kararı gözden geçirmeye ve Ada'daki iki tarafa karşı dengeli bir politika izlemeye davet ediyoruz. ABD dahil uluslararası toplum Kıbrıs Türk halkının 1959-1960 Antlaşmalarıyla da teyit edilen egemen eşitliği ve eşit uluslararası statüsünü tescil etmeli ve buna göre hareket etmelidir. Her halükarda Türkiye, garantör ülke sıfatıyla, Kıbrıs Türkünün varlığını, güvenliğini ve huzurunu sağlamak amacıyla, tarihi ve hukuki sorumlulukları çerçevesinde, gerekli adımları atmaya devam edecektir."

Bir gün önce ABD ile dostluk teyit edilmişti

Bu açıklamadan bir gün önce ABD ile dostluk teyit edilmişti. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması üçüncü tur istişareleri hakkında "ABD, Ukrayna tahılının Karadeniz'den güvenli geçişinin sağlanmasına yönelik İstanbul anlaşmasının hayata geçmesi için Türkiye'nin sergilediği arabuluculuk çabalarından duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir" açıklamasında bulunmuştu. Türkiye ile ABD arasındaki ikili ilişkilerin temellerini oluşturan ekonomik, güvenlik, kültürel ve sosyal derin bağların gözden geçirildiği ifade edilen açıklamada, "Taraflar, uluslararası barış ve istikrarın desteklenmesine ve Türkiye ile ABD arasındaki sarsılmaz savunma ortaklığının daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesine dair ortak taahhütlerini teyit etmişlerdir" denilmişti.

KKTC: ABD'nin kararı kabul edilemez

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) yönelik silah ambargosunu tamamen kaldırma kararını kınayarak, "ABD yönetiminin Ada ve bölgedeki gerginliği artırma pahasına aldığı bu karar kabul edilemezdir" ifadelerini kullandı. Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin GKRY'ye uyguladığı silah ambargosunu tamamen kaldırma kararı hakkında yazılı açıklama yaptı. ABD'nin, GKRY'ye on yıllardır uyguladığı silah satış kısıtlamasını 2020'de kısmen kaldırdığı hatırlatılan açıklamada, ABD'nin 2021'de aynı kararı yinelediği ve son olarak 16 Eylül 2022'de alınan yeni bir kararla GKRY'ye uygulanan silah ambargosunu tamamen kaldırdığını açıkladığı kaydedildi. Açıklamada, "Rum tarafına her tür silah satışını serbest bırakma kararı, Rum tarafının son dönemde endişe verici boyutlara ulaşan silahlanma ve askeri faaliyetlerinin ABD yönetimi tarafından desteklendiğini açıkça göstermektedir. Rum tarafının Fransa ile saldırı helikopterleri satış anlaşması imzaladığı, füze sistemi, radar sistemleri ile askeri malzeme temin etmeye yönelik çabalarını arttırdığı bu dönemde, ABD'nin Rum tarafına silah satışını serbest bıraktığını açıklaması endişe vericidir" ifadeleri yer aldı.