Akıl, kullar için bir süstür

Hasan b.Ammar, Ebu Abdullah (Ca'fer Sâdık aleyhisselâm)'ın uzun bir hadis kapsamında şöyle buyurduğunu rivayet eder: "Her şeyin ilki, kaynağı, gücü, onarıcısı ve ancak onunla yararlı olma imkânını bulduğu şey akıldır. Allah, aklı kulları için bir süs ve bir aydınlık kılmıştır. Çünkü kullar, akılla yaratıcılarını bilir, kendilerinin yaratılmış olduklarının, bir yöneticilerinin olduğunun, kendilerinin yönetilenler olduklarının, O'nun kalıcı, bakî, kendilerininse geçici, fânî olduklarının bilincine varırlar.

Allah'ın yarattığı gökten, yerden, güneşten, aydan, geceden ve gündüzden O'nun varlığına ve birliğine ilişkin kanıtları akıl aracılığıyla edinirler. Bütün bunların ve kendilerinin bir yaratıcısının olduğunu, bu yaratıcının asla zail olmadığını, olmayacağını akıl aracılığıyla kavrarlar. Onunla güzeli çirkinden ayırt ederler. Karanlığın cehalette ve aydınlığın ilimde olduğunu bilirler. Bütün bunları akıl, onlara gösterir."

Orada bulunanlar İmam'a dediler ki: "Akıl tek başına yeterli midir? Kulların başka bir şeye ihtiyaçları yok mudur?"

Buyurdu ki: "Akıllı insan, Allah'ın var oluşunun dayanağı, süsü ve hidayeti kıldığı aklı aracılığıyla Allah'ın hakkın kendisi ve Rabbi olduğunu bilir. Yaratıcısının bazı şeyleri sevdiğini, bazı şeyleri sevmediğini, O'na itaat etmenin ve O'na isyan etmenin söz konusu olduğunu anlar. Aklının bütün bunları gösteremediğini de fark eder ve ancak ilimle, ilmi talep etmekle eğri ile doğrunun farkına varacağını bilir. Yine ilmi elde edememesi durumunda aklının kendisine bir yarar sağlamayacağını da anlar. O halde akıllı insanın, ilim öğrenmesi ve ilmin dayanağı olan âdâbı ve usulü kavraması bir zorunluluktur."