Amasya tamimi öncesi -2-

Kurmay Reisimiz Albay Kazım Dirik (Trakya Müfettişi merhum General Dirik) Sıhhiye Müfettişimiz Albay Doktor İbrahim Tali, Sıhhiye Müfettiş Muavini Yarbay Arif, Kurmay Binbaşı Hüsrev Gerede (Berlin eski Sefiri) Atatürk'te gördükleri necat ümitleriyle İstanbul'dan hareket etmişlerdi. Bütün kalpleriyle Atatürk'e bağlanmışlardı.

Şevket Turgut Paşa'nın emri kısa idi. 'Mühim bir meseleyi görüşmek ve bilahare avdet etmek üzere emrinizdeki gambotlardan biriyle İstanbul'a hareket olunması' mealinde idi.

8 Haziran 1919 günü öğleden sonra Yaver Bay Muzaffer Kılıç tarafından açılan bu şifreyi, öğle yemeğinden sora istirahate koyulan kumandanıma sunduğum zaman, emirde gizlenmek istenen tuzağı derhal görmüş ve bana, 'Ben bu şifreyi görmüş olmayayım. Kurmay Reisi'nden başlayarak arkadaşlara sıra ile göster. Alacağın cevapları olduğu gibi bana getir' emrini verdiler.

Yalnız Kazım Dirik, 'Olur, Paşa Hazretleri ile ikiniz gidersiniz. Biz sizi burada bekleriz' mütalaalarında bulundu. Diğer arkadaşlar umumiyet üzerine, 'Bu nasıl şey! Paşa'yı İstanbul'a kapamak istiyorlar' demişlerdi.

Atatürk'e arkadaşlarının mütalaalarını arz ettim. Atatürk manalı bir gülümseme ile, 'Dikkat et Cevat! Kurmay Reisi ikimizi yalnız bırakıyor. Öyleyse arkadaşlar İbrahim Tali Beyin'in odasında toplansınlar' emrini verdi.

(…) Bu tarihten itibaren başında Atatürk bulunan ve büyük fedakârlık duygularıyla birbirine bağlanan serbestçe kanaatler, bir komite haline gelmişti.

21-22 Haziran gecesi saat 9'da, kumandanımın 'kalem, kağıt alsın gelsin 'emri ile çağrıldım.

(…) Yaz bakalım:

'1- Vatanın tamamiyeti, milletin istikbali tehlikededir.

2- Hükûmet-i Merkeziye, deruhte ettiği mes'uliyetinicabını ifa edememektedir. (Merkez Hükûmet yüklendiği sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir). Bu hal milletimizi madun tanıtıyor.

3- Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır

4- Milletin bu hal ve vaziyetini derpiş etmek (öne sürmek) ve sada-yı hukukunu cihana işittirmek için her türlü tesir ve murakabeden azade bir heyet-i millîyenin vücudu elzemdir.

5- Anadolu'nun en emin mahalli olan Sivas'ta millî bir kongrenin serian akdi tekerrür etmiştir (kararlaştırılmıştır).

6- Bunun için tekmil vilayetlerin her livasından milletin itimadına mazhar olmuş üç murahhasın sürati mümküne ile yetişmek üzere hemen yola çıkması icap etmektedir.

7- Her ihtimale karşı bu keyfiyetin millî sır içinde tutulması ve murahhasları lüzum görülen mahallere seyahatlerinin mütenekkiren (kıyafet değiştirerek) icrası lazımdır.

8- Vilayet-i şarkıyye namına 13 Temmuz 1919 Erzurum'da bir kongre inikad edecektir. Mezkur tarihe kadar vilayet-i saire murahhasları (delegeleri de) Sivas'a varid olabilirlerse Erzurum Kongresi'nin azası da Sivas içtima-i umumisine dahil olmak üzere hareket edecektir.'

Atatürk'ün bana, 'Arkadaşlara ver imza buyursunlar!' emrine karşı, Bay Hüseyin, Rauf  Orbay imza buyurdular, General Ali Fuat Cebesoy huzuruna sunulan direktifi derhal imzalayarak, çekingen duran Albay Refet'e imza ettirdiler.

Atatürk, Kurmay Reisimiz Kazım Dirik'le Hüsrev Gerede de kurmay heyetinde tertip olunduğu şerefini esirgemediler." 

19 Mayıs'ta ateşlenen kurtuluş meşalesinin Amasya'da yakılmasında rolü büyük olan Abdurrahman Kamil Efendi'den bahsetmek gerekir.

Mustafa Kemal, gece Saraydüzü kışlasındaki misafirlik konusunda arkadaşlarına şunları anlatır:

"Geldiğimizde sizi karşılayanlar arasında sağ tarafta Amasya Müftüsü'nü gördünüz. Akşam yediğimiz iftar yemeği de evinden geldi. Samsun'a çıktığımdan beri mahallî din adamları, düşünce ve gayelerimize kalplerini ve imkanlarını açtılar. Halk da onlara inanıyor. Bu bizim manevî gücümüz."  (Prof. Dr. Haydar Baş Hoş Geldin Atatürk eserinden)