Ambargoya karşı hazırlıklı olmalıyız

Türkiye'de aşı üretiliyor mu ya da aşı üretiminde ne noktadayız? Sıklıkla bu konu medyanın gündeminde yer alıyor. Son olarak Sağlık Bakanı Recep Akdağ, 1 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, kene ısırmasıyla oluşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) aşısına değinerek, "Türk bilim insanları çok sıkı şekilde çalıştılar, bakanlık olarak biz kendilerine destek verdik. Şu anda aşı keşfedilmiş durumda. Yani Türkiye bir virüs aşısını üretebilecek duruma geldi. Başka bir firmanın lisanslı aşısını değil, orijinal bir aşıyı. Dünyanın ilk KKKA aşısını inşallah Türkiye üretmiş olacak" dedi.
Aşı üretmek zor değil

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Yeni Mesaj'a verdiği mülakatta Türkiye'de aşı üretim çalışmalarını değerlendirdi. Aşı üretmenin zor bir şey olmadığına işaret eden Ceyhan, "Bunun teknolojisini de keşfedecek değiliz. Hammaddesi de belli. Önemli olan bunu idame ettirmek... İdame ettirmek için de ya satın alacaksınız, ya da kendiniz üreteceksiniz" dedi.
Ya ambargo uygulanırsa...
Aşıda belli bir miktarda dış pazar bulmanın önemli olduğunun altını çizen Ceyhan, şu önemli tespitlerde bulundu: "Aksi takdirde ürettiğiniz aşının fiyatı, satın alabileceğinizden pahalıya gelir. Öte yandan üretmenin şöyle bir anlamı var: Yarın öbür gün Allah korusun Türkiye'ye yönelik bir ambargo olursa toplu ölümleri engellemek için en azından belli aşıların elimizde olması lazım. Bir ülkenin aşı üretip kullanılır hale getirmesi için 12 yıl süre lazım. O nedenle 'birden bire aşı üretiyorum demek, zor bir şey! Aşı biyolojik bir madde ve herkese uygulanıyor. İlaç gibi değil... Sağlıklı insanlara da uygulandığı için çok güvenilir olması lazım."
Türkiye'deki aşı çalışmaları
Türkiye'de Hepatit A ile ilgili 'aşı' çalışması olduğunu hatırlatan Ceyhan, "Difteri tetanoz aşısı ile ilgili de bir çalışma var. Bununla ilgili projeler Sağlık Bakanlığı'na verildi, anlaşmalar yapıldı. Mesela 'difteri tetanoz' aşısı için 7 yıllık bir sürede işi üstlenen firma getirecek, 7 yıl sonra burada üretim yapacak hale gelecek. Söz konusu firma yabancı bir şirketle ortaklık kuran bir Türk şirketi... Hepatit A ile ilgili de benzer görüşmeler var ancak bunlar özel sektör üzerinden yürüyen çalışmalar... 'Özel sektörün ürettiği aşı ne kadar senin aşındır' ayrı bir konu" dedi.
'TÜBİTAK yöntem sunar'
TÜBİTAK'ın aşı çalışmalarını sorduğumuzda Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, şunları söyledi: "TÜBİTAK ticari bir kuruluş değildir ve size bir yöntem sunar. Diyelim ki TÜBİTAK aşıyı üretti. Bunun bir biyolojik kontrol, pazarlama, reklam, tanıtım ayakları var. Bunları oluşturacaksınız. Devlet eliyle bunları yapmak kolay değil. Günümüzün global dünyasında özel sektörün ürettiği aşıya da ne kadar milli aşı denir, bilmiyorum. Mesela aşı üreten İngiliz GSK firmasını ele alalım. İngiliz kuruluşu olan bu firma aşıyı İngiltere'ye bir kuruş ucuza veriyor mu? Zannetmem... Hindistan aşı üretiminde çok iyi noktaya geldi, devlete bir faydası yok ama orada bu işi özel sektör sırtlandı."
'Aşısız kalırsanız, toplu ölümler başlar'
Aşı üretimi ile ilgili zaman zaman medyada yer alan pozitif haberlere de değinen Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, "Bunu anlıyorum. Aşı ilaç gibi değil zira aşısız kalırsanız toplu ölümler başlar. Bundan kaynaklanıyor" şeklinde konuştu.
RECEP BAHAR/İSTANBUL