Anız yakmanın sakıncaları saymakla bitmiyor

Tarım toplumlarında uzun yıllardır sürdürülen bir uygulama olan anız yakma, her ne kadar toprağı yeni sezona hazırlamak için kolay bir yol gibi görünse de, doğa ve insan sağlığı açısından ciddi tehditler barındırır. Özellikle Türkiye gibi tarıma dayalı ekonomilerde, bu alışkanlık hâlâ birçok bölgede devam etmektedir. Oysa kısa vadeli kolaylık, uzun vadeli büyük zararları da beraberinde getirir.



Anız Nedir, Neden Yakılır?
Anız, hasat edilen tarım ürünlerinin ardından tarlada kalan sap ve kök artıklarına verilen isimdir. Çiftçiler bu kalıntıları yakarak toprağı temizlemeye, haşereleri yok etmeye ve yeni ekim için zemini hazırlamaya çalışır. Ancak bu yöntem, sanıldığı kadar masum değildir.

Toprak Verimliliğine Darbe
Toprağın üst katmanında yaşayan mikroorganizmalar, solucanlar ve böcekler doğal döngünün temel taşıdır. Anız yangınları, bu canlıların büyük çoğunluğunu yok eder. Bu da toprağın biyolojik dengesini bozar, humus miktarını azaltır ve zamanla verim kaybına neden olur. Yani, çiftçinin toprağı "hazırlamak" için başvurduğu yöntem, aslında toprağı öldürür.



Hava Kirliliği ve Solunum Sorunları
Anız yakıldığında ortaya çıkan yoğun duman, yalnızca kötü bir koku yaymakla kalmaz; karbonmonoksit, metan ve ince partiküller gibi zararlı gazları atmosfere salar. Bu maddeler, astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarını tetikler. Özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik rahatsızlığı olan bireyler bu durumdan doğrudan etkilenir.

Orman ve Yaban Hayatı Tehlikede
Anız yangınları çoğu zaman kontrolden çıkar ve çevredeki ormanlık alanlara, meralara ya da yerleşim yerlerine sıçrayabilir. Bu durum, hem ekonomik kayıplara yol açar hem de ekosistemi geri dönüşü olmayan biçimde tahrip eder. Yangınlar, kuşlar, küçük memeliler ve toprak altı canlıları için ölüm anlamına gelir.



İtfaiye Kaynaklarının Tüketimi
Yaz aylarında çıkan orman yangınlarının çoğu, anız yangınlarının kontrolsüz şekilde yayılmasıyla başlar. Bu da yangın söndürme ekiplerinin gereksiz yere meşgul olmasına, kaynakların tükenmesine ve zaman kaybına neden olur. Aynı anda çıkan başka bir yangına müdahale edilmesini de zorlaştırır.

Yasal Cezalar ve Sorumluluk
Türkiye'de anız yakmak, 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında yasaktır ve ciddi para cezaları ile sonuçlanabilir. Ayrıca çıkan bir yangının başka arazilere, insanlara veya mülklere zarar vermesi durumunda cezai sorumluluk da doğar. Yani sadece toprağa değil, kişinin geleceğine de zarar verebilir.

Çözüm Ne?
Sürme ve parçalama makineleri ile anız toprağa karıştırılabilir.

Kompostlama ile organik atıklar geri kazanılabilir.

Doğal gübreleme yöntemleri kullanılarak toprak daha sağlıklı hale getirilebilir.

Bu yöntemler hem çevreye zarar vermez hem de toprağın uzun vadede daha verimli kalmasını sağlar.