Yılbaşı kutlamaları ve Noel ayinleri:
Yılbaşı ve Noel kutlamaları Hıristiyan aleminde iç içe geçmiştir. Bu nedenle ikisi arasında bir ayrıma gitmenin pratik olarak yararı olmadığını düşünüyoruz.
Noel/Doğuş Bayramı, geleneksel olarak İsa Mesih'in doğumu 24 Aralık'ı 25 Aralık'a bağlayan gece olarak alınır. Gerçekte Hz İsa'nın tam doğuş tarihi bilinmemektedir. MS. 4. yüzyılda Batı kiliseleri (merkezi Roma'dakiler), 25 Aralık tarihini İsa'nın doğumunu kutlamak üzere benimserken, Doğu kiliseleri (merkezi Kudüs ve İstanbul'dakiler) 6 Ocak tarihini seçmişlerdir, bazı Ortodoks kiliseleri halen 6 Ocak'ta kutlamaktadır. 'Doğuş Bayramı' ya da Noel, İsa Mesih'in bugünkü İsrail/Filistin topraklarında bulunan Beytlehem kasabasında bundan 2000 yıl önce bakire Meryem'den doğumunun kutlamasıdır.
Noel ayinlerinde Müslümanlar ne arıyor?
Yılbaşı/Noel kutlamaları da Hıristiyanlık Propagandası açısından bulunmaz fırsatlardır. 2000 yılı kutlamaları bu konuda çarpıcı örnekler sunmaktadır.
Hürriyet gazetesinin "Noel hoşgörüsü" başlıklı haberinden izleyelim: "Hıristiyan dünyası önceki akşamdan itibaren Hazreti İsa'nın 2000'inci doğum gününü kutlamaya başladı. İstanbul ve Anadolu'nun çeşitli kentlerindeki ayinlere Müslümanlar da büyük ilgi gösterdi...
İstanbul'da kutlamaların en görkemlisinin yaşandığı St. Antuan Katolik Kilisesi'nde bu yıl gece yarısı ayini yapılmadı. Kilise Noel'i, 20.00-21.30 saatleri arasındaki ayinle karşıladı. Ancak, Katolik dünyasının İstanbul'daki en büyük ruhani temsilciliği olan Saint Esprit Katedrali'nde Noel kutlaması saatler 24.00'ü vurduğunda başlayan ayinle gerçekleşti.
Ortodoksların katıldığı Fener Rum Patrikhanesi'ndeki Noel ayini ise dün sabah yapıldı. Noel kutlamaları, dün evlerde hediyelerin açılması ve ailece yenen öğle yemekleriyle sürdü.
İzmir Alsancak'taki Santa Maria Kilisesi'nde saat 23.30'da başlayan ayine İzmirlilerin gösterdiği yoğun ilgi, konukların bir bölümünün töreni ayakta takip etmesine neden oldu. Selçuk Meryemana Evi'ndeki ayine 30'u Müslüman 150 kişi katıldı. Mardin'deki Süryani cemaati de Noel kutlaması yaptı. Kent merkezindeki Kırklar kilisesinde sabah saat 09.00'da başlayan Noel kutlamaları sona erdikten sonra kiliseye gelen Mardin Valisi Fikret Güven, Hıristiyanların Noel'ini kutladı.
Bir zamanlar Yahudi, Keldani, Ermeni, Süryani nüfusunun oldukça fazla olduğu Diyarbakır'da kalan 10 Süryani, 2 Ermeni, 2 Keldani ailesi Meryemana kilisesinde Noel nedeniyle bir araya geldiler.
Fener Rum Patrikhanesi'nden yapılan açıklamada, Noel bayramını kutlayan Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e cemaat ve Patrikhane adına teşekkür edilerek, "Noel, sevgi, sulh, barış bayramıdır. Bu anlamlı günümüzde tüm Hıristiyanların yanı sıra biz Hıristiyan Türk vatandaşlarına da tebriklerini ve iyi dileklerini esirgemeyen Sayın Demirel'e müteşekkiriz" denildi. Yılbaşı Ayini Ortodokslar, Hz. İsa'nın doğuşunu, Yunanistan'ın Selanik'teki Makedonya ve Trakya Bakanı Maugriotis'in katıldığı törenle, Fener Rum Patrikhanesi'nde kutladılar. Ayini Patrik Bartholomeos yönetti.
Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi'nin içindeki Saint Esprit Katedrali'ndeki kutlamada vaftiz edilenlere, takdis edilmiş şarap ve ekmek sunulmasıyla sona erdi." (1)
Hıristiyanların Noel'i ayinlerle kutlamalarına diyecek bir sözümüz yok, ancak Noel ayinleri bir Hıristiyanlaştırma aracı olarak kullanılması kabul edilemez elbette. Medyanın bu konuda kullandığı özendirici dil ise ayrı bir problem. Eren Abdullahoğlu'nun 27 Aralık 2001 tarihli Star Gazetesi'ndeki, "Sosyetenin Noel Kutlaması" başlıklı haberi, her iki durumu da yansıtan ilginç bir haber. Haberde "Harbiye'deki Glora Crieus Kilisesi, Noel kutlamaları nedeniyle sosyetenin akınına uğradığı" belirtiliyordu. Söz konusu haberde Zaza Enden, Mehmet Günyeli, Selim Hamamcıoğlu, Kaya Olgar, Ahmet-Ayşegül Hotiç, Zeynep Çarmıklı gibi isimlerin kiliseyi ziyaret edip dua edenler arasında bulunduklarını belirtiliyordu.
Özellikle 1990'dan itibaren yılbaşı ve Noel kutlamalarının yapıldığı zamanlara ait gazetelerde yapılacak bir taramada bunun gibi yüzlerce örnek bulmak mümkündür. Bunun çarpıcı örneklerinden birisini Star gazetesi vermişti. Star gazetesi Türkçe Noel Ayini başlıklı haberi propagandacı bir üslupla kalem alınmıştı: "Noel, yani İsa'nın doğum günü. Katolik ve Protestanlar'da 24 Aralık gecesi kutlanıyor. Türkiye'nin dört bir yanındaki kiliselerde önceki gece Türkçe dualar edildi, Yunus'la coşuldu..." (2)
Mensubu olmadığı için artık kullanılmayan kiliselerin Noel vesilesiyle ihya edilmesi ayrı bir taktik. Bunun bir örneği İznik Ayasofya'daki Noel kutlaması idi: Anadolu Ajansı kutlamayı "İznik'te tarihi buluşma..., 15 "Hıristiyan alemi açısından kutsal sayılan İznik, Ortodoks patriğinin katıldığı Noel ayinine ev sahipliği yaptı.
İznik Ayasofya'da ekümenik şov:
Fener Rum Patriği 1. Bartholomeos tarafından yönetilen ve Ayasofya Müzesi'nde düzenlenen ayine, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Kıbrıs Rum Kesimi, Polonya, Arnavutluk, Slovenya, Gürcistan, Finlandiya, Suriye, Ukrayna, Rusya, İskenderiye ve Yugoslavya Ortodoks patrikleri ile pek çok din adamı ve yerli yabancı Ortodoks mezhebi mensubu katıldı. (Böylece Patrik'in ekümeniklik iddiasını fiilen onaylamış olmuyor muyuz? Bayzan)
Ayinin ruhani havasının bozulmaması için güvenlik önlemleri sivil polisler tarafından alınırken, saat 10.30'da başlayan ayin yaklaşık 3.5 saat sürdü.
Fener Rum Patriği 1. Bartholomeos, ayinden sonra Türkçe ve Rumca yaptığı konuşmada, Hıristiyan alemi açısından bağlayıcı nitelikle kararların alındığı iki konsülün toplanmasından dolayı İznik'in büyük önem taşıdığını söyledi. Noel ayininin İznik'te yapılmasının "Ülkemizin" derin hoşgörüsünün bir simgesi olduğunu kaydeden Bartholomeos, "Biz ruhani liderlerin Noel ayinini İznik Ayasofya'da yapmasına müsaade eden ülkemizin yetkililerine canı gönülden teşekkür ederiz" dedi. "(3)
Okullarımızda Noel aracılığıyla misyonerlik:
Noel kutlamaları aracılığı üniversitelerimizde ve liselerimizde bile Hıristiyanlık propagandası yapılmaktadır. İstanbul Erkek Lisesi'nde görev yapan Alman hocalar da zaman zaman öğrencilerini Noel kutlamalarını fırsat olarak kullanarak kiliseye götürmektedir. Almanca bölüm başkanı olan Bert Bagert'in okul yönetiminin şifahi izniyle okula Noel ayinine davet ilanı asması medyaya da yansımıştı. Bagert, ilan yoluyla öğrencilerini Evangelsh Krische ve Saint Antuan kiliselerine davet ediyordu.(4) Boğaziçi Üniversitesi'nde de Amerikalı bir hoca bir sınıfı toptan Beyoğlu'ndaki bir Protestan kilisesinde ayine götürebiliyor. Öğrencilerden birisi olan A. Haluk Dursun yaşadıklarını esefle anlatıyordu bir yazısında.(5)
Noel Baba Vakfı kimden yana?Şu anda hiçbir Hıristiyan'ın yaşamadığı Antalya Demre'de Aralık 1981 yılından beri kutlanan Uluslararası Noel Baba Şenliği'nin temel işlevi, varlığı Hıristiyan kaynaklarında bile tartışılan(6) Noel Baba efsanesi aracılığı ile Hıristiyan kültürünü aşılamaktır. Nitekim şenliğe katılan Papa'nın İstanbul temsilcisi Pierre Dubois, törenlerinin kendileri açısından bir ayin olduğunu belirtmiştir.(7)
1987'deki düzenlenen 5. Uluslararası Noel Baba Sempozyumu'nda Atatürk'ün "Yurtta sulh cihanda sulh" sözünün Noel Baba'ya ait olduğu da iddia edildi.
Şenlikler Myra Kilisesi'nde yapılan bir ayinle sona eriyor. 1987'deki anma programlarına İtalya Bari Başpiskopos yardımcısı Padre Kauec başta olmak üzere yurt dışından 150 civarında Hıristiyan din görevlisinin katılması, Myra Kilisesi'ndeki ayinin Amerikan CBS TV'si tarafından 40 dakikalık bir program olarak yayınlanması organizasyonun çapı hakkında bir fikir vermektedir.(8)
A. Nicolas Kilisesi (Demre) Myra (Demre), Hıristiyan dünyasında Noel Baba diye bilinen A. Nicolaus'un piskoposluk ettiği yer olarak tanınmaktadır. Kilise, ölümünden sonra A. Nicolaus'un anısına 6. yüzyılda inşa edilmiştir.
Yüzyılımızın ikinci yarısında, İtalyan denizcilerince kırılarak Bari kentine kaçırılan A. Nicolaus lahdinden kalan bir kaç parça Antalya Müzesinde sergilenmektedir. Her yıl 6 ve 8 Aralık tarihleri arasında Demre ve Kaş'ta düzenlenmekte olan "Uluslararası Noel Baba Festivali" son yıllarda Antalya'da yabancıların da katıldığı bir sempozyum şekline dönüşmüştür.(9)
Bu faaliyetlerin bir Hıristiyanlık propagandasına dönüştüğü muhakkaktır. Zaman gazetesinin bu türden etkinliklere sahip çıkması ise artık sürpriz olmasa gerek.(10)
Üstelik bizimkiler bununla yetinmiyor Noel Baba ile Türkiye'yi güya dünyaya tanıtmaya kalkışıyor.(11)
Bu arada Noel Baba Vakfı'nın son bir etkinliğinden söz etmeden geçmek haksızlık olur. Noel Baba Vakfı tarafından her yıl düzenlenen geleneksel "Noel Baba Barış Ödülü", bu yıl "Düzenli Ordularda Görev Yapan Dünya Askerleri" adına, NATO'da görevli Yunan Tümgeneral Christos Vafiadis'e verildi. Vafiadis, ödülü, "Barış için çalışan NATO askerleri" adına aldığını ve komutanına teslim edeceğini söyledi.(12)
Noel Baba ile ilgili etkinlikler de Bahailiğin de köken olarak ilahi bir din gibi sunulduğunu da belirtmeliyiz. Zaman gazetesinin bu noktaya bile dikkat çekmeden "Üç bayram birlikte kutlandı" başlığı ile konuyu haber yaptığını da belirtmeliyiz.(13)
Yıl 2002 değişen bir şey yok. Noel kutlamaları yine bir Hıristiyanlaştırma aracı olarak kullanılıyor. Sabah gazetesinin Günün İçinden sayfasının manşeti yeterince fikir veriyor: "Anadolu'da Noel Coşkusu Yaşandı" Sanırsınız ki Ramazan ya da Kurban Bayramı'ndan söz ediliyor.(14) Vatan gazetesi de Günün İçinden sayfasında manşete çıkarmış Noel kutlamalarını:
"Savaşan Dünyaya Barış Duası Ettiler"(15) Vatan gazetesi Noel kutlamalarına katılan Müslümanlara özellikle dikkat çekiyor.
Dipnotlar:
1) 26 Aralık 1999 tarihli Hürriyet, "Noel hoşgörüsü" başlıklı haber.
2) 26.12.2001 tarihli Star. Alman Kültür Merkezi'nin Noel kutlamaları aracılığı ile Hıristiyanlık propagandası yaptığına dair bir haber için bkz., 10 Aralık 1988 tarihli Milli Gazete.
3) 26.12.2000
4) 16 Aralık 1988 tarihli Türkiye.
5) 28 Aralık 1987 tarihli Zaman.
6) Yrd. Doç. Dr. Mehmet Katar, Hıristiyanlık'ta İsa'nın Doğumu ile İlgili Kutlamaların Ortaya Çıkışı, İslamiyat, sayı 4, s. 131. Ayrıntılı bilgi için bkz., Hidayet Işık,, 'Dinî Kökeni Açısından Noel ve Yılbaşı', Selçuk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya-1997.
7) Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma, Sömürü Ajanı İngiliz Misyonerleri, İst.-1999, Beyan yay., s. 17.
8) Bkz., 8 Aralık 1987 tarihli Zaman.
9) www.turizm.gov.tr/faith/hristiyanlik/iller/antalya.html.
10) Bkz., 28.12.1999 tarihli Zaman'ın,"Demre'de Barış Duası"
başlıklı haberi.
11) 20 Ekim 1999 tarihli Hürriyet.
12) AA 7/12/2001.
13) 28.12.2000 tarihli Zaman.
14) 26 Aralık 2002 tarihli Sabah.
15) 26 Aralık 2002 tarihli Vatan.