Asgari ücret beklentilerden uzak

MURAT ÇABAS / HABER ANALİZ

Hükümet yetkilileri tarafından yapılan birçok açıklamada vatandaşların enflasyona ezdirilmeyeceği ifade edilse de, dün bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan asgari ücretteki artış yine gerçek enflasyonun çok gerisinde kaldı. Bu yılın ilk 6 ayındaki kayıplarını telafi edemeyen çalışanlar, bundan sonraki 6 ayın ağır koşulları altında ciddi bir mağduriyet yaşayacaklar.

Açlık sınırının çok gerisinde kaldı

Cumhurbaşkanı Erdoğan dün Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde gerçekleştirdiği basın toplantısında, yeni asgari ücretin yüzde 30 artışla net 5 bin liraya yükseltildiğini, işverene de 100 lira destek verileceğini açıkladı. Yeni asgari ücret Resmi Gazete'de bugün yayımlanarak yürürlüğe girdi. 2016 yılından bu yana yıllık olarak belirlenen asgari ücret, yıllık resmi enflasyonun yüzde 70'i aştığı dönemde 6 yıl aradan sonra ilk kez aynı yıl ikinci kez belirlendi. Yeni asgari ücret 1 Ocak 2023'e kadar geçerli olacak. Cumhurbaşkanı'nın asgari ücret açıklaması, öncesinde yapılan Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantılarından sonra gerçekleşti. Bu komisyonda işçileri temsil eden Türk-İş, Haziran ayı için 4 kişilik bir ailenin açlık sınırını 6 bin 391 lira, yoksulluk sınırını ise 20 bin 818 lira olarak açıklamıştı.

Türk-İş'in teklifi açlık sınırıydı

Komisyon toplantıları devam ederken, Türk-İş Genel Sekreteri Nazmi Irgat, asgari ücrette ara zam tekliflerini ilettiklerini belirterek, "İnsanca yaşayabileceğimiz bir ücreti ifade ettik. Geldiğimiz noktada işverenlerin istekleri oldu. 6 bin 391 lira açlık sınırını ifade ettik, bunun altında kalmasın dedik" açıklamasında bulunmuştu. Daha önceki asgari ücret belirlemelerinde Türk-İş'in bu açlık sınırı dikkate alınır ve bunun biraz üstünde zam yapılırdı. Örneğin 2022 yılının asgari ücretinin belirlenmesi için 2021'in Aralık ayında yapılan toplantılar sırasında Türk-İş, açlık sınırını 4 bin 97 lira olarak açıklamıştı. Bunun üzerine asgari ücret 4 bin 253 lira olmuştu. Bugün ise açlık sınırı 6 bin 391 lira olmasına, asgari ücret bu sınırın da çok altında, 5 bin 500 lira belirlendi. Net olarak 5 bin 500 TL olan asgari ücretin, brütü 6 bin 471 TL. Böylece 4 bin 253 liralık asgari ücrete 1247 lira ara zam yapılmış oldu. Asgari ücretin işverene toplam maliyeti ise 7 bin 603 lira oldu.

'Milyonlar açlığa mahkum edildi'

Yeni asgari ücretin beklentilerin çok altında kalmasına muhalefet partilerinden ve sivil toplum örgütlerinden tepkiler geldi. Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Ben olsam asgari ücreti 15 bin TL yapar, 10 bin TL'sini devlet olarak öderdim" ifadelerini kullandı. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, "Yılın başında asgari ücreti ancak açlık sınırına eşitleyip; 'müjdeler olsun' diye veren iktidar, bu sefer onu bile yapamadı. Milletini enflasyona karşı koruyamayan bir iktidar siyaseten iflas etmiş, sandık zamanı gelmiş demektir" dedi. CHP Grup Başkanvekili Engin Altay ise, "Açlık sınırının 6 bin 391 TL olduğu bir ülkede, 6 bin 770 TL'nin altındaki her rakam, zülümdür, emek hırsızlığıdır" dedi. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu tepkisini şu ifadelerle dile getirdi: "Bu, olması gerekenin ve beklenenin çok altında. Asgari ücretin mutlaka, çalışanların, işçilerin, enflasyon karşısında yaşadığı kaybın giderilmesi gerektiğini, büyümeden, milli gelir artışından pay alması gerektiğini ifade etmiştik. Ne yazık ki gerçekleşmedi. Açıklanan rakam açlık sınırının bile altında. Asgari ücretin sadece mayıs ayında, bir aylık asgari ücretin alım gücündeki kayıp bin 500 liraydı. Aradaki fark bunu da karşılamıyor. Sadece mayıs ayındaki kaybı bile karşılamıyor. Enflasyondaki artış devam edecek, kayıplar da devam edecek. Bu ücrette milyonlarca işçinin yıl sonuna kadar hayatını sürdürebilmesi mümkün değil."

Asgari ücret dolar karşısında eridi

Asgari ücret, yılda bir kez belirlenmeye başlandığı 2016 yılında 442 dolara karşılık geliyordu. O dönemde asgari ücret 1300 TL, dolar ise 2.94 TL idi. Asgari ücret 2017'de 396 dolara geriledi, 2018'de 425 dolara yükseldi, 2019'da 378 dolara geriledi, 2020'de 390 dolara yükseldi, 2021'de de 383 dolara geriledi. 2022 yılının başında "yüzde 50 büyük zam yaptık" denilerek 4 bin 253 liralık asgari ücret ise 316 doların karşılığıydı. Haziran ayı asgari ücreti 254 dolar gibi en düşük seviyeye geriledi. Bugün siyasilerin "enflasyona ezdirmedik" dedikleri 5 bin 500 liralık asgari ücret 328 dolar; yani 2021 seviyesinde bile değil. Bu da, maliyetlerin ve ürün fiyatlarının dolara endeksli olarak arttığı ülkemizde, çalışanların alım güçlerinin ne kadar eridiğini göstermektedir.