Balon balığı kanser ilacına dönüşmedi

ŞEVKET TEPETAŞ/İSTANBUL

 

Üsküdar Üniversitesi Rektör Danışmanı, Tıbbı Farmakoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tayfun Uzbay, zehirli olmasıyla bilinen balon balığında bulunan 'tetrodotoksin' isimli toksinin tıp ve eczacılık alanında kullanılmasına ilişkin dünyada çalışmaların yapıldığını, bu alandaki çalışmaların ülkemizde de yapılabileceğini söyledi. Balon balığının küresel ısınma ve iklim değişiklikleri nedeniyle ülkemizin kıyılarında görülmeye başladığını belirten Uzbay, "Daha önceki yıllarda böyle bir problem yoktu. Bu balık ekosistemi de bozuyor. Bulunduğu yerde diğer balıkların göç etmesine yol açıyor ve o nedenle bir sıkıntı yaratıyor. Ancak bu balığın şöyle bir özelliği var: bu balık türü bol miktarda 'tetrodotoksin' içeriyor. Tetrodotoksin bir nörotoksin yani bir zehir aslında ancak bu toksin ilaç sanayi ve ilaç endüstrisinde kullanılıyor. Kanada'da bulunan bir firma bu toksini hammadde olarak kullanıp 'tektin' ismiyle ticarileştirmiş durumda. Firma özellikle kanser ağrılarının tedavisine yönelik olarak bu ilacı üretiyor" diye konuştu.

 

Sonuç alınmış değil

 

Bu toksinin bazı metastatik kanserlerin önlenmesi ve metastazın engellenmesine yönelik çalışmalarda kullanılmasına ilişkin çalışmalar olduğunu da belirten Prof. Dr. Tayfun Uzbay, "Burada bazı umut verici sonuçlar var ancak bunlar henüz kliniğe taşınabilmiş durumda değil. Bunların dışında tetrodotoksinin lokal anestezik olarak kullanılma potansiyeli var. Bu toksinle ilgili üzerinde çalışılan bir diğer konu ise bağımlılık tedavisiyle ilgili. Eroin bağımlılığının tedavisinde, eroin bağımlılığında ortaya çıkan yoksunluk krizinin tetiklenmesine ve eroin arzulamaya neden olan arama davranışını engellemek için üzerinde araştırmalar sürdürülen ilaç potansiyeline sahip bir toksindir" diye konuştu. Uzbay, balon balığına ilişkin yapılan klinik çalışmalardan yola çıkılarak balon balığının asla tüketilmemesi gerektiğini vurgulayarak, "Aşağı yukarı 2 miligramlık dozu 50 kilo ağırlığında bir insanı rahatlıkla öldürebiliyor.  Zaten kanunlarda da karaya çıkarılması ve satışı yasak olan bir balıktır" uyarısında bulundu.

 

İhraç etmeyip kullanabiliriz

 

Bu toksini yabancı ilaç şirketlerine ihraç etmek üzere çalışmalar olduğunu belirten Prof. Dr. Tayfun Uzbay, "Tetrodotoksini başka ülkelere ihraç etmek yerine doğrudan doğruya bu balıktan izole edip kullanılabiliriz. Türkiye'nin bunu yapabilecek alt yapısı var. Bunun dışında sadece balon balığı ile ilgili değil yeni ilaç geliştirme açısından da ülkemiz ve doğamız oldukça yeni imkânlar sunabilecek nitelikte. Bunun için tabi bu yöndeki çalışmaları projelendirmek lazım. Üniversitelerin böyle bir hedefi olması lazım ve buraya yatırım yapmak lazım. Yatırım yapıldığı takdirde neden olmasın? Türkiye bunu kendisi de izole edilir. En azından tetrodotoksini kendisi izole edip balığı değil de tetrodotoksini satmak daha karlı bir iş olabilir" diye konuştu.