Bedava mükemmellik!

2019 yılının son haftasında dünya sosyal medya kullanım süreleri açıklandı. Buna göre dünyada sosyal medyada en çok vakit geçiren ülke halkları arasında Türkiye birinci çıktı. Teknik detaylara baktığımız zaman Türkiye, Twitter ve Instagram kullanımında Avrupa'nın iki katı bir oranla dünyada ilk sırada yer alıyor.  Özetle öyle birkaç tık farkla değil adeta dünyaya tur bindirmiş durumdayız.

Şimdi buraya kadar olan malumun ilanıydı gelin biraz bu şampiyonluğu bize bağışlayan özellikle genç neslin sosyal medya bağımlılığını irdeleyelim.

İşin Twitter ayağında tablonun bize gösterdiği neden çok daha net, geleneksel medyanın tek sesli bir mecraya dönüşüyor olması. Meltem medya grubu istisna, birkaç medya kuruluşu haricinde neredeyse tüm medya, ülke ve dünya meselelerine tek bir yerden bakıyor. Bir nevi kopyala yapıştır gazeteciliği diyebiliriz bu yeni döneme. Bu durum karşısında da çok sesli medya vazifesini sosyal medya üstelenmek zorunda kalıyor. Medyadaki bu dönüşümü başka bir yazıda ele almaya çalışırız.

Gelelim Instagram meselesine... 

Fotoğraf ve kısa video paylaşımı üzerine hizmet veren ve ücretsiz olan bu uygulama 1 milyarı geçen aktif kullanıcısıyla günümüzün en çok kullanılan sosyal medya uygulamalarından biri. Bu başarının arkasındaki sır nedir, bir istihbarat örgütü ile ilintisi var mı? Bilemiyorum. Ama şunu biliyoruz ki, bu tarz uygulamaların en değerli kazancı bizlerden aldıkları bilgiler. Bir bağımlılık oluşturduğu artık kesinleşen bu paylaşım uygulamalarının kişide oluşturduğu temel duygu ise "mükemmelsin."

Hangi dâhisin?

Sosyal medya üzerinden yürütülen anketlerde ortalama bir zekâya sahip olmanız mümkün değil. Denemesi bedava, hangi şıkkı tıklarsanız tıklayın anket sonunda en kötü ya bir felsefe dâhisi ya da bir edebiyat dâhisi çıkacağınız kesin. Yarış daha çok matematik ve fizik dâhileri arasında geçiyor. Denedim biliyorum.

Hangi ünlüsün?

Andy Warhol'un o meşhur sözünü hatırlayalım "Bir gün herkes 15 dakikalığına meşhur olacaktır." Sanal dünya bize sadece ünlü olma fırsatı sunmuyor, bizlere hangi ünlü olacağımızı seçme hakkı da veriyor. İster fantastik bir kahraman isterseniz bir pop star. O günkü modunuz neyse ona göre ünlü ya da kahraman olabilirsiniz. Bu arada sosyal medya ünlüsü olmak için hiç kimse geç kalmış değil. Meraklısına Youtube'da detaylı anlatım videoları var.

Çirkin insan yoktur efektsiz foto vardır?

Her gün 100 milyondan fazla fotoğraf paylaşılan Instagram'da bu fotoğraflarda daha güzel görünmek için şekilden şekle girenleri kurtaran çoğu bedava uygulamalar sayesinde paylaşılan fotoğraflara beğeni yağmaya başladı. Telefonlardaki bu uygulamalara rağmen özçekiminde istediği performansı alamayanlar soluğu doktorda alacak kadar işi ilerletti. Bu sefer de daha önce hiç duymadığımız bir sorunumuz oldu. Kaç beğeni aldım? Küçük bir hatırlatma, en çok beğeni alan paylaşımlardan biri bir yumurta resmi (çatlak yumurta) resim 12,5 milyondan fazla beğeni aldı. Tam bir beğeni parodisi. Kusursuz güzellik için onca çaba karşısında çatlak bir yumurta resminin 2019'un en beğenilenlerinden olması karşısında tek diyebileceğim Yusuf Hayaloğlu'nun şiirindeki gibi "Nerden baksan ahmakça!"

Özetle sosyal medyada herkes başarılı, herkes kahraman, herkes dahi seviyesinde zeki, herkes ünlü, tüm kızlar güzel, erkekler yakışıklı özetle herkes mükemmel. Daha ne olsun sonuçta herkes mutlu! 

Şimdi gelelim tüm bu sonuçlar bize ne gösteriyor.

TÜİK verilerine göre 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 2019'da 7,2 puan yükselerek yüzde 27,1 oldu. Bu, AB ortalamasının yaklaşık iki katı. Tıpkı sosyal medya kullanımında ülkemiz ile AB arasındaki farkın da iki kat olması gibi. Bu bir tesadüf olabilir mi?

Şimdi bazıları bu tablo karşısında hımmm demek ki gençlerimiz günlük vakitlerinin büyük çoğunluğunu sosyal medyada geçirdiği için başka işlere, mesela çalışmaya vakit bulamıyor bu nedenle işsizlik artıyor. Sosyal medya uygulamaları yasaklansa işsizlik de biter derse ben şaşırmam. 

Sosyal medyanın ayrıca sağlığımıza yansıyan yan etkileri de var. Türkiye'de kullanıcıların yüzde 26'sı çok fazla telefon kullanımından dolayı fiziksel problemlerle karşılaştığını ifade ediyor. Henüz daha emekleme aşamasında olan sanal gerçeklik, arttırılmış gerçeklik ve yapay zekâ uygulamalarının insan davranışlarını nasıl etkileyeceği ise şimdilik tartışma aşamasında.