Bu açık ürkütüyor

RECEP BAHAR/DETAY ANALİZ

Türkiye ekonomisinin ana sorunu 'cari açık, bir başka ifadeyle döviz açığı' Nisan ayında da alarm verdi. Ak Parti'nin 15 yıllık iktidar döneminde hiç olumlu sinyal vermeyen cari açık, Nisan ayında da beklentileri aştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre Nisan ayında cari açık 5 milyar 426 milyon dolara yükseldi. Son 12 aylık cari işlemler açığı ise 57 milyar 73 milyon dolara çıktı. Bu yıl Ocak-Nisan dönemindeki cari açık da 21 milyar 799 milyon dolara yükseldi. Oysa geçen yıl bu rakam 12 milyar 104 milyon dolardı. Ak Parti'de Erdoğan dönemindeki (Mart 2013-Nisan 2018) cari açık da 570 milyar doları aştı.

Türkiye, 57 milyar doları aşan cari açığıyla dünyada 3. sırada yer alıyor. İlk sırada 466.2 milyar dolarla ABD bulunurken, bu ülkeyi 106 milyar dolarla İngiltere izliyor. Türkiye'nin ardından ise 53.8 milyar dolarla Kanada geliyor. 

Turizm de durduramadı

Nisan 2018'de Nisan 2017'ye göre iyi seyreden turizmin katkısıyla hizmetler dengesinden kaynaklanan net girişlerin 375 milyon dolar artarak 1 milyar 474 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmesi de cari açığı frenlemede etkili olamadı. Nisan 2018'de turizm kaleminden kaynaklanan net gelirler, 366 milyon dolar artarak 1 milyar 122 milyon dolara yükseldi. 
Bu yıl Nisan ayında portföy yatırımları 502 milyon dolar net çıkış kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşikler hisse senedi piyasasında 414 milyon dolar net satış, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında ise 456 milyon dolar net alış yaptı.

Diğer yatırımlarda Nisanda 7 milyar 726 milyon dolarlık net çıkış yaşandı. Resmi rezervlerde ise Nisanda 2 milyar 761 milyon dolar rezerv azalışı gözlendi.

Berbat giden ne?

Ülkeye giren dövizle ülkeden çıkan döviz arasındaki farkı gösteren cari açığın ana sebebi ithalat... Bu yılın ilk 4 ayında ithalat 79 milyar 911 milyon dolara yükseldi. Oysa geçen yıl aynı dönemde ithalat 65 milyar 643 milyon dolardı. Buna karşılık ihracat aynı dönemde 53 milyar 497 milyar dolardı. Bu yıl ise Ocak-Nisan döneminde 57 milyar 273 milyon dolara çıktı. Kısaca ithalat 14 milyar dolardan fazla artarken, ihracat 3 milyar 776 milyon dolara yükseldi. Böylece bu yıl 4 aylık dönemde dış ticaret açığı 22.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. 

İyileşme ihtimali turizme bağlı

Son 12 aylık cari açık 57 milyar doların üzerine çıkarken, ekonomistler verideki kötüleşmede artan enerji ve altın ticaretinin etkili olduğunu, yılın ikinci yarısından itibaren cari dengede artması turizm gelirlerinde artışın etkisiyle iyileşme sürecinin başlayabileceğini savunuyor. Bu arada bu yıl Ocak-Nisan döneminde enerji dışı cari açığı 22.0 milyar dolar gerçekleşti. Enerji ve altın dışı cari açık ise 7.8 milyar dolar oldu. Altın ticaretinde ise geçen yıl 10 milyar dolar açık verildi. Bu yılın ilk dört ayında verilen açık ise 5.5 milyar doları aştı. 

Piyasalar büyümeyi dikkate almadı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye ekonomisinin 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 7.4 büyüdüğünü açıkladı. Ancak piyasalar büyüme rakamlarını değil cari açık verisini dikkate aldı. Nitekim borsa düştü, Dolar TL karşısında yüzde 1.15, Euro de TL karşısında yüzde 1.23 değer kazandı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini, bu yılın ilk 3 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 21.9 artarak 792 milyar 691 milyon lira olarak gerçekleşti.

Yılın ilk 3 ayında sanayi sektörü yüzde 8.8, inşaat sektörünün ise yüzde 6.9 büyüdü. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri de yüzde 10 yükseliş gösterdi. Büyümede yüksek ithalatın etkisi de yüksek oldu. Nitekim bu yılın ilk 3 ayında Türkiye 20 milyar 661 milyon dolar dış ticaret açığı verdi.