Cezeri'nin buluşları zamanını aşmış

Müslüman bilim adamı Cezeri'nin makinelerini, kurduğu atölyede yaptığı çalışmalarla günümüze taşıyan makine mühendisi Durmuş Çalışkan, "Avrupalı profesörler Cezeri'nin dört tane buluşu olduğunu söylerler. Ben Cezeri'nin teknik çizimlerini incelediğimde değil 4, belki 44 buluşu olduğunu gördüm" dedi.
Makine mühendisi Durmuş Çalışkan, 1200 yılı dolaylarında Hasankeyf Artukluları döneminde yaşamış olan Cezeri'nin çalışmalarına bakıldığında bugünkü anlamda bir makine mühendisi olarak tanımlanabileceğini belirterek, "Cezeri, olağanüstü bir makine mühendisi. Diyarbakır'da yaşayan, asıl adı İsmail olan Cezeri, o tarihlerde Cezire bölgesi denilen yerde doğup büyüdüğü için, Cezeri adını kullanmış. Genç yaşta o dönemin Artuklu Sultanı'nın sarayında başmühendis olarak görev yapmış."
Çalışkan, Cezeri'nin yaptığı onlarca icadı, Artuklu Sultanı Nasuriddin Mahmud'un isteği üzerine el yazması kitabında topladığını, dünyada bilinen 14 el yazmasından 5 tanesinin Türkiye'de bulunduğunu kaydetti.
Cezeri'nin hayatı hakkında detaylı bilgi bulunmadığını ifade eden Çalışkan, şu bilgileri verdi:
"Ben üniversite öğrencisiyken TÜBİTAK'ın Bilim ve Teknik dergisini alırdım, orada bazı sayılarda bazı isimlerin Cezeri'den bahsettiğini görürdüm. Mühendislik fakültelerinde hala derslerde maalesef Cezeri'den bahsedilmiyor ama teknoloji tarihi kürsülerinde incelemeler yapılırken adı geçer. İncelendikçe daha çok yerde geçmesi gerektiği anlaşılıyor. Yaptığı çalışmalar bir ömre sığmaz ama nasıl yaptıysa sığdırmış. İleri düzeyde teknik çalışmaları var. Yaptığı aletlerden her birisi o günkü teknolojiye göre kendisinden önce hiçbir şekilde yapılmamış, kendinden sonra da uygulanamamış çalışmalardır."
  
'Leonardo da Vinci'nin buluşları Cezeri'de var'
 
Durmuş, Cezeri'nin icatlarından ilhamla dünyada birçok makine yapıldığını vurgulayarak, şunları söyledi:
"Avrupalı profesörler Cezeri'nin dört tane buluşu olduğunu söylerler. Ben Cezeri'nin teknik çizimlerini incelediğimde değil 4, belki 44 buluşu olduğunu gördüm. Kitabın sonunda da bunları tek tek açıkladık ve listeledik. Cezeri'den sonraki ara dönemde ondan etkilenerek araç gereç yapmış birçok insan var. Mesela, 1400'lü yıllarda yaşamış Leonardo da Vinci'nin birçok eseri, bazı çizimleri vardır ki 'Bu Leonardo da Vinci'nin buluşları' denir ama benim incelemelerim sonucunda görüldü ki birçoğu kendisinden önce yaşamış Cezeri'de var. Şimdi da Vinci, Cezeri'den haberi olmadan bunları bulmuş olabilir mi, yoksa da Vinci, Cezeri'nin buluşlarını bir şekilde görerek bunları yapmış olabilir mi, bu bir inceleme konusu. Bilim tarihçileri bunları incelesinler."
  
'Cezeri Müzesi İstanbul'da olacak'
 
Mehmed Ali Çalışkan da, "Cezeri'nin çalışmaları ile ilgili karanlık bir taraf kalmadı" diyerek, şu bilgileri verdi: "Çok yakında hem Türkiye'de hem de dünyanın pek çok yerinde atölyede çalışmaları süren makineleri sergileme fırsatı bulacağız. Bir yandan da Cezeri Müzesi hazırlıklarımız sürüyor, eserleri daha sonra İstanbul'da oluşturacağımız müzede sürekli olarak sergilemeye devam edeceğiz. Müze konusunda çeşitli kurumlardan talepler var, görüşmelerimiz devam ediyor."