Çin, ABD'ye 'alternatif bir dünya' kurabilecek mi?

Pekin yönetimi, ABD'nin tüm Çin mallarına ekstra yüzde 10 gümrük vergisi uygulamasına kızgınsa da bunu belli etmemekte başarı gösteriyor. Ticaret savaşının kazananı olmayacağına dair uyarılarını tekrarladıktan sonra Washington'ı görüşmelere başlamaya çağıran Pekin, gümrük vergisinin devreye girdiği saate kadar adım atmadı. Gümrük vergisi uygulaması başladıktan hemen sonra yaptığı açıklamada ise 10 Şubat'tan itibaren ABD'den aldığı bazı mallara -ham petrol ve büyük otomobiller de dahil- yüzde 10-15 oranında misilleme gümrük vergisi uygulayacağını duyurdu.

Pekin bu kez itidalli davranıyor

Çin hükümeti, daha fazla gümrük vergisinden kaçınmak ve dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ilişkinin kontrolden çıkmasını önlemek için Washington ile bir anlaşma yapma umuduyla itidalli davranmaya gayret ediyor.Zira ABD Başkanı Donald Trump, Kanada ve Meksika'ya yüzde 25'lik gümrük vergilerinin yürürlüğe girmesinden saatler geri adım atmayı kabul etti. Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi Jinping'in bu hafta görüşmesi bekleniyor.

ABD'nin boşluğunu dolduracak mı?

Pekin ve Washington daha önce de gümrük vergileri konusunda karşı karşıya gelmişti. Ancak Trump'ın ilk döneminden bu yana çok şey değişti. Birincisi, Çin ekonomisi 2020'de olduğu kadar ABD'ye bağımlı değil. Çin; Afrika, Güney Amerika ve Güneydoğu Asya'daki ticaret anlaşmalarını güçlendirdi. Şu anda 120'den fazla ülkenin en büyük ticaret ortağı konumunda. Uzmanlara göre, ABD-Çin stratejik rekabeti açısından bakıldığında ABD'nin liderliğinin ve güvenilirliğinin azalması Çin'in yararına olacak!
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisinin lideri olarak Şi, Çin'in alternatif bir dünya düzenine liderlik etme arzusunu gizlemiyor. Covid-19 pandemisinin sona ermesi ardından yoğun bir şekilde seyahat etti ve Dünya Bankası gibi büyük uluslararası kurumları ve Paris İklim Anlaşması gibi anlaşmaları destekledi. Çin devlet medyası bunu bütün ülkeleri kucaklamak ve diplomatik bağları derinleştirmek olarak yansıtıyor.
Trump 2020'de ABD'nin Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) sağladığı finansmanı durdurduğunda, Çin ek fon sözü vermişti. Washington'ın DSÖ'den ayrılmasının ardından Pekin'in Amerika'nın yerini doldurmak için yeniden devreye girebileceği beklentileri yüksek. Trump'ın göreve geldiği ilk gün tüm dış yardımları dondurması uzun süredir ABD fonlarına bağımlı olan ülke ve kuruluşlarda kaosa yol açtı. Bu alanda da Çin, ekonomik gerilemeye rağmen bu boşluğu doldurmaya soyunabilir. Uzmanlara göre, Çin, küresel yönetime talip olurken son 50 yılın Amerikan liderliğindeki dünya düzenini altüst etmek için fırsat arıyor ve ikinci Trump yönetiminin yarattığı belirsizlik bu fırsatı sunabilir.

Esas test İran'da

Çin bugüne kadar hiç bir müttefikine arka çıkmadı. Rusya da Suriye'de Esad rejimini koruyamadı. Rusya ve Çin; İran ile stratejik ortaklık anlaşması imzalamış iki ülke. İran aynı zamanda BRICS üyesi. Ancak ABD Başkanı Trump'ın korkunç baskısıyla karşı karşıya. Mart 2021'de Çin ile İran arasında önemli bir anlaşma imzalanmıştı. İki ülkenin dışişleri bakanları Vang Yi ve Muhammed Cevad Zarif'e göre anlaşma ile "25 yıl sürecek bir stratejik ortaklık" kurulmuştu. Ancak Çin bu anlaşmanın kağıt üstünün ötesinde bir anlam taşıdığını ortaya koyamadı. Mesela Çin geliştirdiği yolcu uçağını yani C919'u ABD'nin yaptırımları nedeniyle İran'a satamıyor. İran'daki yolcu uçakları en az 30 yıllık.