COVID 19'a dair 5 iddia, 5 cevap

 

Koronavirüs, dünyanın gündemi... Ölüm sayısı 11 bine yaklaştı, vaka sayısı 250 bini aştı. Nispeten soğuk ve kuru havanın etkili olduğu Avrupa, virüsün en hızlı yayıldığı kıta... Uzmanlara göre, Singapur ve Malezya gibi sıcak ve nemli havaya sahip ülkelerde virüs enfekte olan bir kişi sadece bir kişiye bulaştırabilirken, Türkiye gibi kuru ve soğuk havanın etkili olduğu ülkelerde oran bire 6'ya çıkıyor. 

İngiliz The Guardian gazetesinde "COVID 19 Efsaneleri" diye bir derleme yer aldı. Orijinal linkini de vereceğimiz ((https://www.theguardian.com/world/2020/mar/19/does-coronavirus-only-kill-the-elderly-covid-19-myths-busted) bu derlemede yer alan sorular ve cevapları da bizleri yakından ilgilendiriyor. İşte iddialar ve cevapları: 

 

Maskenin faydaları

 

İDDİA: Maskeler işe yaramaz

DOĞRUSU: Maske takmak sizi salgından yüzde 100 korumaz çünkü virüsler gözlerden ve aerosol olarak bilinen küçük viral parçalar da maskeden içeri girebilir. Bununla birlikte maskeler, koronavirüsün ana bulaş yolu olan damlacıkları yakalamada etkilidir. Bazı çalışmalara göre maskeler, korunmasız yöntemlere göre 5 kat daha koruyucudur. Bazı çalışmalar ise daha az etkinlik düzeyini ortaya koymuştur. 

Eğer enfekte biriyle temasınız söz konusu ise maske hastalığın geçiş oranını azaltır. Ya da koronavirüs belirtileri gösteriyorsanız veya COVID 19 teşhisi almışsanız, maske takmanız diğer insanları koruyabilir. Dolayısıyla maske, hastalarla ilgilenen sağlık ve sosyal bakım çalışanları için hayatidir ve hasta birisiyle ilgilenen aile üyelerine de tavsiye edilir. Bu durumda ideal olan hasta ve bakıcısının maske takmasıdır. Bununla birlikte ortalıkta dolaşıyorsanız, toplu taşımaya biniyorsanız maske takmak muhtemelen çok fazla fark yaratmayacaktır, dolayısıyla maske yığmaya gerek yoktur. 

 

Virüs şekilden şekle mi giriyor

 

İDDİA: COVID 19 daha ölümcül bir hale dönüşüyor.

DOĞRUSU: Bütün virüsler zamanla mutasyona uğrar yani dönüşür. COVID 19'a yol açan virüs de farklı değildir. Virüsün farklı türlerinin ortaya çıkması doğal seçilime bağlıdır. En hızlı yayılan ve vücutta en etkin şekilde eşlenen versiyonları en başarılı olurlar. Bu insanlar için en tehlikelisinin hayatta kalacağı anlamına gelmez. İnsanları öldüren ya da hasta eden virüsler daha az yayılabilir. Çinli bilim insanlarının Vuhan ve diğer şehirlerde hastalardan aldıkları 103 örnek üzerinde yaptıkları analiz, virüsün erken aşamada L ve S şeklinde gösterilen iki türü olduğunu ortaya koyuyor. Burada L'nin oranı yüzde 70. Virüsün S türü ise daha eski versiyonunda tespit edildi. Araştırmayı yapan ekip, L türünün daha saldırgan olduğu sonucuna vardı. Bu tür, daha kolay bulaşıyor ve vücutta daha hızlı eşleşiyor. Bununla birlikte bu aşamada bu teorinin de spekülatif olduğu dile getiriliyor. 

 

Ne kadar tehlikeli?

 

İDDİA: Kış gribinden daha tehlikeli değildir.

DOĞRUSU: Koronavirüs ile tanışan çok sayıda insan, mevsimsel belirtilerden daha kötü bir şeyle karşılaşmayacaktır. Fakat ölüm oranı dahil hastalığın genel profili çok daha tehlikeli bir durumu yansıtıyor. Bir salgının başında, çok sayıda ılımlı vaka kaçırılırsa, görünen ölüm oranı normalden fazla çıkabilir. Virüs ile daha fazla bilgi edinmek ve Çin'in aldığı önlemleri değerlendirmek amacıyla Çin'e giden uluslararası heyete başkanlık eden Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Uzmanı Bruce Aylward,  bu durumun COVID 19 için geçerli olmadığını söyledi. Kanıtlar, sadece buzdağının ucunu gördüğümüz anlamına da gelmiyor. Şu an yapılan tahminler, COVID 19'da ölüm oranının yüzde 1 olduğuna işaret ediyor. Bu da COVID 19'un dünyada yılda 290 bin ile 650 bin ölüme yol açan mevsimsel gripten 10 kat daha tehlikeli olduğunu ortaya koyuyor. 

 

Sadece yaşlılar ve hastalar mı etkileniyor?

 

İDDİA: COVID 19 sadece yaşlıları öldürür, gençler keyfine bakabilir.

DOĞRUSU: Yaşlı ve altta yatan bir sağlık sorunu olmayan çoğu insan COVID 19'dan ciddi şekilde hasta olmayacaktır. Fakat hastalık, mevsimsel griple karşılaştırıldığında yüksek oranda ciddi solunum sıkıntısına yol açıyor. Sağlık çalışanları virüse daha yüksek oranda maruz kaldığından risk grubunda yer alıyor. Dolayısıyla genç ve sağlıklı insanlar semptomlarını rapor etmeli ve karantina kurallarına uymalıdır, böylece toplumdaki risk grubundaki insanları korumada ve salgının genel yörüngesini belirlemede önemli bir rol oynamış olurlar. 

İDDİA: Enfekte olmak için enfekte olmuş biriyle 10 dakika bir arada olmalısın.

DOĞRUSU: Hastane kılavuzları grip için 10 dakika ve daha fazla süreyle hapşırana veya öksürene iki metre mesafede maruz kalındığında enfekte olunacağını kaydeder. Fakat daha kısa süreli etkileşimle ve virüs bulaşmış yüzeylere temasla da enfekte olmak mümkündür. İkincisinin bulaş açısından daha az yaygın yol olduğu düşünülmektedir. 

 

Aşıda kritik ayrıntı

 

İDDİA: Bir kaç ay içinde aşı hazır olacak.

DOĞRUSU: Bilim insanları, Çinli araştırmacıların virüsün genetik dizilişini hemen çıkarmalarının akabinde COVID 19 için aşı geliştirmeye başladılar. Etkin bir aşı geliştirme çabaları hızlı bir şekilde devam ediyor. Çok sayıda ekip hayvan deneyleri yapıyor. Fakat bu uzun bir süreç zira en nadir yan etkilerin bile saptanması gerekiyor. Ticari bir aşının bir yıl içinde piyasada olabileceği söyleniyor. RECEP BAHAR