Deprem ihracatı vurdu, ithalatı teğet geçti

RECEP BAHAR / ANALİZ


Kahramanmaraş merkezli depremler ihracatı olumsuz etkilerken, afetin ithalata etkisi sınırlı oldu. Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre Şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 6.4 oranında azalışla 18 milyar 638 milyon dolara inerken, ithalat ise yüzde 10.6 oranında artışla 30 milyar 833 milyon dolara yükseldi. 2023 yılı Ocak-Şubat döneminde geçen yılın aynı dönemine göre ihracat yüzde 1.5 oranında artarak 38 milyar 8 milyon dolar, ithalat ise yüzde 15.6 oranında artarak 64 milyar 439 milyon dolar oldu. Türkiye geçen ay 12 milyar 194 milyon dolar, Ocak-Şubat döneminde ise 26.4 milyar dolar dış ticaret açığı verdi. Böylece bu yılın ilk iki aylık döneminde dış ticaret açığında Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı. Ticaret Bakanlığı basın duyurusuna göre, Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'da deprem sonrasında ihracatta önemli ölçüde gerileme meydana geldi.

Altın ve enerji ithalatı tam gaz

Şubat ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı 10.9 puan azalarak yüzde 60.5; enerji hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı 21.5 puan azalarak yüzde 73.5; enerji ve altın verileri hariç tutulduğunda ise ihracatın ithalatı karşılama oranı 8.8 puan azalarak yüzde 87.7 olarak gerçekleşti. Şubat ayında 30.8 milyar dolara ulaşan ithalatın yüzde 22'sini enerji (petrol, doğal gaz, kömür vesaire) oluşturdu. Bu yıl Ocak ayında olduğu gibi Şubat ayında da altın ithalatı tam gaz devam etti. Bu nedenle İsviçre, Rusya'nın ardından en fazla ithalat yapılan ikinci ülke oldu. Ticaret Bakanlığı'na göre geçen ay işlenmemiş altın ithalatı Şubat 2022'ye göre yüzde 858.7 artarak, 4.1 milyar dolara ulaştı. Geçen ay ayrıca otomotiv ithalatı yarı iletken krizinin aşılmasından dolayı 2.1 milyar dolar (yüzde 81 artış), makine ithalatı 2.9 milyar dolar (yüzde 22.2 artış), elektrikli makineler ithalatı 2.1 milyar dolar (yüzde 40.5 artış) olarak gerçekleşti.

İthalatta Rusya, ihracatta Almanya lider

Şubat ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler sırasıyla Rusya Federasyonu (4 milyar 133 milyon dolar), İsviçre (3 milyar 646 milyon dolar) ve Çin (3 milyar 101 milyon dolar) olarak sıralandı. En fazla ihracat yapılan ülkeler ise Almanya (1 milyar 697 milyon dolar), İtalya (1 milyar 115 milyon dolar) ve ABD (1 milyar 87 milyon dolar) oldu.


İhracatta otomotiv ilk sırada

Öte yandan TİM verilerine göre, otomotiv 2.6 milyar dolarla Şubat ayında en çok ihracat yapan sektör oldu. Kimya 2.3 milyar dolarla ikinci, hazır giyim ve konfeksiyon ise 1.6 milyar dolarla üçüncü sıradaki yerini korudu. Türkiye'nin son 12 aylık dönemdeki ihracatı ise 254.8 milyar dolara ulaştı.

'Bir maaş biz verelim, bir maaş da devlet'

TİM Başkanı Mustafa Gültepe yaptığı yazılı açıklamada, depremler nedeniyle Şubat ayının tüm ülke için zorlu geçtiğini hatırlatarak, "Deprem bölgesindeki 11 ilimizin ihracatı yüzde 43 düşüşle 985 milyon dolara geriledi" dedi. Gültepe, şunları söyledi: "Arkadaşlarımızla bölgeyi ziyaret ettik, yıkımı yerinde gördük. Depremzedelerle ve sanayicilerimizle konuştuk. Fiziki olarak üretim alt yapısında fazla hasar bulunmamakla birlikte istihdam kaybı nedeniyle üretim durma noktasına gelmişti. Depremden az etkilenen Adana ve Gaziantep gibi illerimizde üretim devam ediyor. Kahramanmaraş, Adıyaman ve Malatya'da ise çarklar dönmeye başladı. Bu illerimizde yer yer yüzde 30 kapasiteye ulaşıldı. Ancak barınma sorunu olduğu için insanlar göç etmek zorunda kalıyor. Dolayısıyla geçici barınma ihtiyacının bir an önce karşılanması büyük önem taşıyor. Organize sanayi bölgelerinin yakınında yer alacak barınma merkezleri için konutların sevkiyatına inşallah önümüzdeki haftadan itibaren başlayacağız. Bu merkezlerde çalışanlarımıza ve ailelerine her türlü desteği vereceğiz. Çünkü insanlar çok ağır travmalar yaşadı. Bu travmanın atlatılması ve çalışanlarımızın üretime katılması zaman alacak. Ramazan Bayramı'ndan sonra kapasitenin yüzde 60 çıkacağını öngörüyorum. Burada devlet ve özel sektör olarak depremzede yurttaşlarımızın bölgede kalmalarını ve yeniden işe dönüşlerini cazip hale getirecek adımları atmamız gerekiyor. Bakanlıklarımız ve ilgili kurumlar bu konuda önemli düzenlemeler yaptı. Bütün bunların yanı sıra bölgedeki fabrikalarda işine dönen depremzedeye çalıştığı firmadan alacağı maaşa ilave olarak en az 6 ay süre ile bir maaş da devletimiz verebilir."