Doğa zararın öcünü virüsle alıyor

Dünya daha önce hiç görülmemiş küresel bir salgınla (pandemi) pençeleşiyor. Hızla yayılan yeni koronavirüs (Covid-19), tarifi zor acılara, toplumsal sorunlara ve ekonomik hasarlara neden oluyor. Daha önce görülmemiş bir hızla yayılan koronavirüs aslında, Ebola, AIDS, SARS, kuş gribi ve domuz gribi gibi son yıllarda ortaya çıkan bir hastalıklar dizisinin son halkası. Tüm bu hastalıkların ortak özelliği hayvan kaynaklı olması. Doğanın insan tarafından aşırı sömürülmesinin yeni hastalıkların yayılmasının arkasındaki etkenlerden biri olduğuna dair kanıtlar da her geçen gün artıyor. Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) "Doğanın Yok Oluşu ve Pandemilerin Yükselişi" başlıklı raporu, insanın, ekosistemler ve biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkileri ile bazı hastalıkların yayılması arasındaki bağlantılara dikkat çekiyor. Bu bağlantıların çoğu henüz tam olarak anlaşılamamış olsa da insan sağlığı ile doğanın birbiriyle yakından ilişkisini ortaya koyuyor. Rapora göre; doğal ekosistemlerin tahrip edilmesi ve değiştirilmesi, ormansızlaşma, yaban hayvanı türlerinin yasadışı veya kontrolsüz ticareti, yabani ve evcil türlerin hijyenik olmayan koşullarda bir araya getirilmesi ve satılması, virüs gibi patojenlerin yabani ve evcil hayvanlardan insanlara geçme ihtimalini yükseltiyor. Ayrıca, insan davranışları ve demografik faktörler bu risklerin seviyesini önemli ölçüde artırırken, kıtalar arası seyahat hızı pandemilerin hiç fark edilmeden yayılmasına neden olabiliyor.

Atılması gereken 10 acil adım

WWF-Türkiye'ye göre, Covid-19 benzeri tehditlerden sakınmak için acilen atılması gereken adımlar şunlar:

1. Ulusal ve uluslararası düzeyde yaban hayvanı ticaretinin yasaklanması

2. Yaban hayvanı pazarlarının kapatılması

3. İnsanların yaban hayvanlarıyla kontrolsüz temasının kesilmesi

4. Canlı türlerinin yok olmasının önüne geçilmesi, doğal yaşam ortamlarının korunması

5. Kaçak avcılığın sona erdirilmesi, kara avcılığının salgın döneminde yasaklanması ve salgın risklerine karşı yeniden düzenlenmesi

6. Bozulmuş ekosistemlerin restore edilmesi, yeniden kazanılması

7. Yaban hayatı dostu geleneksel tarımsal uygulamaların teşvik edilmesi

8. Covid-19 sonrası dönemde insanın doğa üzerindeki zararlı etkisini artıracak yatırımların desteklenmemesi

9. Ekonomiyi canlandırma planlarının en az %50'sinin çevresel yatırımlara yöneltilmesi

10. Covid-19 krizindeki kolektif çabanın iklim krizi ve biyoçeşitlilik kaybını önlemek için bireyler, iş dünyası, yerel yönetimler ve hükümetler düzeyinde kararlılık ve dayanışma ile yürütülmesi