Doğu Asya yine krize gebe

Tayland, Malezya, Çin, Tayvan, Güney Kore, Filipinler, Endonezya, Vietnam... Bu ülkeler Asya Kaplanları olarak da adlandırılıyor. Ancak sözkonusu ülkelerden dördü, (Malezya, Tayland, Endonezya ve Güney Kore) 1997'de Türkiye gibi Batılı finans kuruluşlarının yol açtığı ağır bir ekonomik kriz neticesinde sara hastalığına tutulmuşçasına 'yere yığılıp' kaldılar. IMF, kendisiyle içli dışlı olan bankaların yol açtığı bu krizi telafi etmek için 118 milyar dolarlık bir kredi paketi açtı. Krediden aslan payını 57 milyar dolarla Güney Kore aldı. 70'li ve 80'li yıllarda dünyada ekonomik gelişme açısından örnek olarak gösterilen Güney Kore, krizi atlatabilmek için "ülke varlıklarının yüzde 30'unun" yabancıların eline geçmesine boyun eğmek zorunda kaldı. Benzer bir durumla 64 milyonluk nüfusuyla Tayland da karşılaştı. Onlar etkileri hala daha devam eden krizi, turizm gelirleriyle kısmen atlattılar. Tayland, IMF'den aldığı borçları ödemeyi de başardı.

IMF'siz kurtulanlar da vardı

Müslüman Malezya'nın izlediği çizgi ise daha sağlıklıydı. Malezya, IMF'nin kapısını aşındırmadı, krizden çıkabilmek için kendi imkanlarını kullandı. Neticede başarılı oldular da. Böylece Batılı finans kuruluşlarının yolaçtığı krizi, IMF olmadan atlatan tek ülke olarak tarihe geçti Malezya...

Asya ülkelerinin sağladıkları büyüme hızı gerçekten göz kamaştırıcı.

Yüzde 5,6'lık ortalama büyüme hızına sahipler. İyi rakam... Bu, çoğu Avrupa ülkesinin rüyasında bile göremeyeceği bir oran. Örneğin Almanya 2003 yılını yüzde 1'lik büyüme ile kapatırsa, kendini mutlu hissedecek. Bu bakımdan Doğu Asya ülkelerinin memnun olmamaları için hiçbir neden yok.

Asya Kalkınma Bankası bölge ülkelerinin tahmini büyüme hızını yüzde 5,9 olarak saptadı, ancak Irak krizi ve Batılı ülkelerdeki durgunluk nedeniyle bu oranı yüzde 5,6'ya düşürdü. Demek ki, bölge ülkeleri konjonktürden bir hayli etkileniyor.

Ya Türkiye'nin büyüme hızı? 2001 yılında yüzde 9 küçülmüştük. Geçtiğimiz yıl ise The Economist dergisine göre, yüzde 7.9 büyümüşüz. Bizim rakamlara göre, büyüme oranımız yüzde 5. 2003 yılı beklentisi yüzde 5.5. Tabii bir kriz daha çıkmazsa...

Gelişmek için büyüme şart

Çoğu doğu Asya ülkesi, kalkınma yolunda ilerleme kaydedebilmesi için büyüme hızını bu oranın üzerine çıkartması gerekiyor. Asya'nın yüksek büyüme hızı kaydetmek zorunda olması, nüfus artışını dengeleme mecburiyetinden de kaynaklanıyor. Yurtdışı yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için de büyüme hızını arttırmaları gereken Doğu Asya ülkelerinden Tayvan ve Singapur zenginliğini Batı pazarlarına bol ve ucuz mal sürebilmelerine borçlular. Batı pazarlarında daralma olduğunda, bu ülkeler de etkileneceklerdir kuşkusuz.

Büyüme hızlarını etkiliyor

Asya ülkelerindeki ticari konferanslarda kaşların çatılmasına asıl, ABD ve Avrupa gibi pazarlarla ilgili tahminler neden oluyor. Çin ve Güney Kore başta olmak üzere bölge ülkelerinin büyüme hızı batılı ülkelerdeki pazarlara bağlı. Öyle bağlı ki, ABD ya da Avrupa ülkelerindeki konjonktür krizleri doğrudan Asya ülkelerinin büyüme hızını etkiliyor. Tayland ve Endonezya, kişi başına düşen gelir açısından son derece küçük pazar sayıldıklarından, küresel durgunluktan kendi gücüyle kurtulma imkanları yok. Bu ülkeler, batılı sanayi ülkeleri açısından, işgücü maliyetinin düşük olduğu üretim yeri vazifesi görüyorlar.

En gözde ülke Çin

Çin ise tamamen farklı. Yılda ortalama yüzde 8 büyüyor. Batılı şirketler Çin pazarına girebilmek için adeta yarışıyorlar. Bir milyarlık tüketici potansiyeli ile Çin her şirketin gözdesi sayılıyor. Bu bakımdan Çin komşularının aksine, konjonktürdeki dalgalanmalardan kolay kolay etkilenmiyor. Çin milli ekonomisini aktif bir şekilde istikrara kavuşturabilecek güce sahip. Devletin son yıllarda başlattığı muazzam yatırım ve konjonktürü teşvik programları Çin'i ekonomi dünyasının parlayan yıldızı yaptı. Küçük ülkeler öyle değil. Örneğin beş yıl önceki krizi henüz hazmeden Güney Kore, daha ağır bir durgunluğa sürüklenme tehlikesiyle karşı karşıya. Seul borsasındaki birleşik endeks son on ayda yarı yarıya eridi.

Irak endişesi

Tabii buna bir de dünya politikasındaki riskler ekleniyor. Asya Kalkınma Bankası uzmanları Irak krizinin savaşa dönüşmesinin bölge ülkelerindeki büyüme hızını önemli oranda düşüreceğini belirtiyorlar.

Doğu Asya ülkelerinin karşılaşacağı ekonomik sorunlar, Türkiye açısından da önemli. Orada yaşanacak bir kriz, bir süre sonra Türk ekonomisini de etkisi altına alıyor. Dolayısıyla nasıl ki güneş doğudan doğuyor ve bir süre sonra batıya göç ediyorsa; aynı şekilde kriz de önce doğudan çıkıyor, bir süre sonra da Türkiye'ye kadar ulaşıyor. 1997'de böyle olmuştu. Tayland'da başlayan kriz, önce diğer Doğu Asya ülkelerini etkisi altına almıştı. Kriz 1998'de Rusya'ya ulaştı, 2001'de Türkiye ve Arjantin'e, 2002'de de Brezilya'ya...