Doktor robotlar iş başında

ABD'de Max-Planck Institute Direktörü ve Carnegie Mellon Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Sitti, İstanbul'da düzenlenen Digital Age (Dijital Çağ) Zirvesi'nde tıpta önümüzdeki yıllara damga teknolojileri anlattı ve Yeni Mesaj'ın sorularını cevaplandırdı.

Prof. Dr. Sitti, doktorlarla mühendislerin bir araya gelip geliştirdiği tıbbi robotlar alanında son 20 yılda büyük atılım yaşandığına işaret ederek, bunda amacın hastaların ameliyatları daha rahat geçirmelerini ve daha çabuk iyileşmelerini sağlamak olduğunu kaydetti. Tıbbi robotlar konusunda en büyük başarının laparoskopik cerrahi alanında yapıldığını dile getiren Sitti, şunları söyledi: "Bu yöntemle neştersiz bir şekilde hastanın içine cihazlar (robot sistemleri) sokuluyor. Burada doktor sistemin içinde... Doktorun yerini robot alamaz. Biz doktorun yerini almak yerine doktora yardım eden robotlar geliştiriyoruz. Türkiye'de başta Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi olmak üzere birçok hastanede bu sistem mevcut. Şu ana kadar 3 milyondan fazla cerrahi müdahale bu robotlarla yapıldı. Bu yöntemle normalde iyileşmesi bir ay süren operasyonlar bir kaç günde iyileşebiliyor. Robotlar ayrıca beyin cerrahisinde ve kanser tedavisinde de kullanılıyor. Bir de eklemlerde ve bacaklarda kemikleri delen robotlar geliştirdik. Oysa daha önce doktorlar bu işlemi çekiçlerle yapıyordu. Ayrıca kateter denilen içimize girerek değişik operasyonları yapan cihazların kontrolünü sağlayan robotlar da geliştirilmiş durumda. Robotların tıbbi operasyonlarda başarılı olabilmesi için zamanı, masrafı ve hasta ile doktorun risklerini kısaltması gerekiyor. Yoksa bir anlamı olmuyor."
Robotlar vücutta girilemeyen bölgelere girecek
Şu anda doktorların birçok operasyonu yapamadığına işaret eden Metin Sitti, bu konuda yakın dönemde 'mikro robotlar'ın devreye gireceğine işaret ederek, şunları söyledi: "Doktorlar insan vücudunda birçok bölgeye ulaşamıyor ya da ulaştığında hastaya zarar veriyor. Dolayısıyla bizim amacımız o zararları azaltan yeni robotlar geliştirmek... Benim uzmanlık alanım çok küçük robotlar... Neden robotları tıbbi uygulamalar açısından çok küçük yapmak istiyoruz? İnsan bedeninde çapı milimetreden küçük damarlar ya da beyin içinde de büyüklükleri çok küçük bölgeler var. Küçük robotlar bu alanlara zarar vermeden girebilme özelliğine sahip. Küçük robotların tıpta bir yararı da ilaçları hedef bölgeye taşımak olarak karşımıza çıkıyor. Mesela kanser ilaçları vücutta her yere gittiği için kanserli hücrelerin yanı sıra sağlam hücrelere de zarar veriyor. Şu anda çok sayıda üniversite, şirket ve araştırma kuruluşu sadece hastalıklı bölgeye ilacı yüksek dozda verebilecek projeler üzerinde çalışıyor. Biz de bu konuda çalışıyoruz. Bizim geliştirdiğimiz yöntemle bunu başarabiliyoruz. İleride bu yöntem kanser tedavisinde çığır açacak. Hedefimiz küçük robotların ilacı hastalıklı bölgeye götürüp ilacı oraya zerk etmesini sağlamak..."
İçimizde 'doktor robotlar' gezecek
İleride hepimizin içinde gezen robotlar olacağını söyleyen Metin Sitti, "Bunlar yavaş yavaş mümkün hale geliyor. Bu robotlar hastalık oluşmadan ya da hastalık oluşma evresinde bunun farkına varıp size haber verecek! Bu robotlar vücut içinde aktif olarak hareket edebilecek ve sürekli tahlil yapıp size bilgi verebilecek. İleride robotlar bilgi verme dışında tedavi de yapabilecek. Şu anda yutulabilir kameralar kullanılıyor. Bu kamerayla hastanın içinden (midesinden ve bağırsağından) görüntü alınıyor ve dışarıdaki bir cihaz bu görüntüleri depoluyor. En sonunda bu kapsül doğal olarak dışarı çıkıyor yani tek kullanımlık... Doktor bu görüntülere bakarak hastalık olup olmadığına karar veriyor. Bu kapsül kameralarla normalde diğer yöntemlerle ulaşılamayan ince bağırsağa da ulaşılabilmek mümkün... Kapsül kamera almadan önce ilaç içmek gerekmiyor, rahatlıkla işinizde ya da evinizde vakit geçirebiliyorsunuz. Dolayısıyla bu tür teknolojiler hayat kalitesini de artırıyor" şeklinde konuştu. Küçük robotların insan vücudunun içindeki dokulardan 'biyopsi' için parça da alabildiğine işaret eden Sitti, "Bunlar özellikle kanser teşhisinde çok önemli zira görüntü her şeyi söylemiyor" dedi.
Kalp krizini robotlar haber verecek
Prof. Dr. Metin Sitti, küçük robotlar sayesinde kalp krizlerinin önceden önlenip önlenemeyeceği konusundaki sorumuza ise bunun gelecekte mümkün olduğuna işaret ederek, kalp hastalıkları tedavisinde robotların şu anki kullanımı hakkında şunları söyledi: "Hem kablolu hem de kablosuz robotlarla kalpte ritim bozukluğunu düzeltebiliyorsunuz. Kateterle girip aktif olarak o bölgeye elektrik uyguladığınızda rahatsızlık tedavi edilebiliyor. Küçük robotların hastalarda kullanılabilmesi için masrafının da düşük olması gerekiyor. Yaptığımız çalışmalar bu yöntemin çok büyük masraf getirmeyeceği şeklinde. Burada para gerektiren olay o cihazlar ile teknolojiyi geliştirmek... Yatırım yapıldıktan ve teknoloji geliştirildikten sonra o cihazların kullanılması ucuz. Şunu da unutmayalım: Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin her zaman doktorun bilgisi lazım..."
RECEP BAHAR/İSTANBUL