Dokunulmazlık konusunda top yargıda

YENİ MESAJ/İSTANBUL
TBMM Genel Kurulunda, hakkında dosya bulunan milletvekillerinin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin anayasa değişikliği teklifi önceki gün 376 oyla kabul edildi. Dokunulmazlığı risk altında olan milletvekillerinin 27'si AKP, 51'i CHP, 50'si HDP, 9'u MHP üyesi. Hakkında fezleke bulunan bir diğer isim ise CHP'den ihraç edilen Bağımsız Ankara Milletvekili Aylin Nazlıaka.
HDP'nin eş başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ hakkında da hazırlanmış fezlekeler bulunuyor. Halen 59 HDP milletvekilinden 50'si hakkında hazırlanmış fezlekeler var. 138 milletvekili hakkındaki toplam dosya sayısı 667... Bunların 405'i de HDP milletvekillerine ait. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, geçtiğimiz Salı günü yaptığı açıklamada, dosyalardan 216'sının 'terör suçları' işlendiği iddiasıyla hazırlandığını belirtmişti. 

Siyaseti ısıtacak

Yapılan anayasa değişikliği Türkiye'de 2016'da siyasete damgasını vuracak. Anayasa değişikliği teklifi paketi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayının ardından yürürlüğe girecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın önünde esasında teklifi incelemek için 15 günlük bir süre var. Ancak Erdoğan'ın vakit geçirmeden teklifi onaylaması bekleniyor. Onay sonrası haklarında fezleke bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıkları kalkacak ve mahkemeler bu milletvekilleri ile ilgili önündeki dosyalara bakabilecek. 

Son sözü yargı söyleyecek

Milletvekillerinin yasama dokunulmazlığının kaldırılması, Meclis üyeliğinin düşmesi anlamına gelmiyor. Dokunulmazlıkların kaldırılması sadece hakkında fezleke düzenlenen milletvekili için yargı yolunu açıyor. Vekilliğin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının TBMM Genel Kurulu'na bildirilmesiyle mümkün oluyor. Karar TBMM Genel Kurul'da okunduğu anda milletvekilliği düşüyor.

Süreç nasıl işleyecek?

HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, "Dokunulmazlık kalkarsa hemen bir tutuklamaya yönelik bir girişim bekliyor musunuz?" sorusuna şu cevabı verdi: "Hayır, zannetmiyorum. Normal prosedür şudur: Dosyalarımız mahkemelere verilecek. Mahkemeler de 'Gelin ifade verin' diye celp kâğıdı çıkaracaklar. Biz mahkemelere gitmeyince belki zorla götürme, yakalama, tutuklama kararları çıkacak."
Ara seçim kapıda mı?

Anayasa'nın 78. maddesine göre Meclis'teki milletvekili sayısının yüzde 5'i kadar koltuk (yani 28 milletvekili) boşalırsa 3 ay içinde ara seçime gidiliyor. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılabiliyor, genel seçimlere 1 yıl kala ise yapılamıyor. 2002'de dönemin AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın milletvekili seçilebilmesi için söz konusu maddeye, "Yukarıda yazılı hallerden ayrı olarak, bir ilin veya seçim çevresinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk pazar günü ara seçim yapılır" fıkrası eklenmişti.
Bu hükme dayanarak, Siirt'te seçime itiraz edilmiş, 3 Kasım 2002 seçimlerinin üzerinden 30 ay geçmeden 9 Mart 2003'te ara seçim yapılmıştı. 78. maddede yer alan "Genel seçimden 30 ay geçmedikçe ara seçime gidilemez" ifadesi sebebiyle, 1 Kasım seçimlerinin üzerinden 30 ay geçmeden ara seçim yapılamayacağı görüşünü dile getirenler var. Fakat devamında gelen "Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına karar verilir" ifadesinin bu şartı ortadan kaldırdığını ve 28 kişinin milletvekilliğinin düşmesi halinde 30 ay beklenmeden ara seçime gidilebileceğini savunanlar da bulunuyor.

Dokunulmazlık konusu AB ve ABD'yi rahatsız etti

Milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılmasının yolunu açan anayasa değişikliğine ABD ve Avrupa Birliği'nden eleştiri geldi. ABD yasayı "Türkiye demokrasisinin kalitesini aşındırabilir" şeklinde yorumlarken, AB'den 'ciddi endişe kaynağı' açıklaması geldi. ABD, Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yarımcısı Mark Toner, "ABD olarak, parlamentonun 100'den fazla milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılmasını sağlayacak anayasa değişikliğinin, Türkiye genelinde konuşma özgürlüğü üzerinde olumsuz bir etkisi olacağından endişe ediyoruz. Tartışmalı ya da rahatsız edici olsa bile politik içerikli düşünce özgürlüğünün sıkıca korunması gerektiğine inanıyoruz. Bu özellikle bir ülkenin vatandaşları tarafından seçilmiş temsilcilerini içerince özellikle önemlidir" dedi. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ve AB Komisyonu'nun Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakerelerinden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn, dokunulmazlıklarla ilgili ortak yazılı açıklama yaptı. Çok sayıda milletvekili için dokunulmazlıkların kaldırılmasına izin verilmesinin "ciddi endişe kaynağı" olduğu belirtilen açıklamada, dokunulmazlıkların ayrım gözetilmeksizin uygulanması gerektiği ve dokunulmazlıkların kaldırılmasının şeffaf kriterlere göre her bir dava için ayrı ayrı ele alınması, siyasi mülahazalara bağlı olmaması gerektiği ifade edildi.