Dolar dünyada göçer mi?

Deniz Gökçe, Euro'nun Dolar karşısında değer kazandığına işaret ederek, "Sam Amca'nın para biriminin" akıbetini irdeliyor Türkiye büyük çapta cumhurbaşkanlığı seçimine endekslenmiş durumda. Yabancılar takmıyorlar, ama Türkler çok heyecanlı. Çünkü bizim gibi sanayi devrimini kaçırmış ve toplumsal sosyal ve siyasi konum tercihleri çoğunluk tarafından kabul edilmemiş ülkelerde sonuçları belirlemekte siyasetin ekonomiden önemli olduğu düşünülür. Bu bağlamda da siyasi belirsizlik nedeni ile döviz hareketleri ve YTL'nin değer kaybı beklentileri yaygın. Tabii biz katılmıyoruz.Yurtdışında ise ekonomi ön planda. Bu bağlamda piyasalar ABD'de büyümenin yavaşlaması nedeni ile faizlerin düşürüleceği, İngiltere ve euro bölgesinde ise enflasyon baskısı nedeni ile faizlerin yükseltileceği düşünülüyor. Bu da doların değer kaybı, euro ve İngiliz parasının değer kazanmasını getirdi, daha da önemlisi uluslararası piyasada doların daha da değer kaybedeceği spekülasyonu yapılıyor. Ancak ekonomik ve finansal analizde, günlük değil uzun vadeli tahmin yapanlar, yani bizim görüşümüze göre, yere daha sağlıklı basanlar, biraz farklı düşünmekteler.Her yazarın güvendiği analistler vardır. Son 15 yılda benim de çok ve sık faydalandığım analistlerden biri Hale Advisers adlı danışmanlık şirketinin sahibi David Hale idi. Bu kişinin özellikle ekonomi ile finans arasındaki gri alanda yaptığı analizler müthişti. David Hale bu hafta doların geleceği konusunda döktürmüş. Doların geleceği konusunda genel görüşün tersi bir tez ortaya attığı için aşağıda tezinin ana hatlarını özetliyoruz. D. Hale özetle "Dolar dalgalanabilir ama, doların değer kaybedeceği tezini savunan kötümserler yanılıyor!" diyor.Ona göre dolar kötümserleri, ABD'nin büyük cari denge açığına ve ABD'de parasal sıkılaştırmanın tersine dönme olasılığına bakarak, kötümser oluyorlar. ABD'ye günde 60-70 milyar dolar arasında sermaye girişi olmadığı takdirde cari dengenin finanse edilemeyeceği konusu onları endişelendiriyor. Kötümserler ABD'nin bu sermaye girişini sağlayamayacağını düşünenler.Ancak alternatif bir görüş de var. Alternatif görüş bir akım (flow) göstergesi olan cari dengeye ve yıllık sermaye hareketlerine bakmıyor. Tersine bir stok (level veya stock) göstergesi olan varlık piyasalarına bakıyor. Bu kişiler cari dengenin GSYİH oranına (iki akımın oranı) bakmıyorlar. Tersine cari denge ile ABD'nin varlık piyasasının oranına (bir akım ile bir stok değerinin oranına) bakıyorlar.ABD'nin hane halkı tarafından tutulan toplam varlık piyasasının değeri kabaca 64 bin milyar dolar (64 trilyon dolar). Finansal olmayan şirket varlıklarının toplamı ise 32 bin milyar dolar (32 trilyon dolar). İkisinin toplamı özel kesim varlık toplamı demek. Cari denge açığı bu özel varlıkların sadece yüzde biri kadar. Bu nedenle dolar iyimserleri ABD'nin finansmanı sağlamakta zorluk çekmeyeceğini düşünüyorlar.Tabii yabancılar halen ABD varlıklarının önemli bir kısmını elde tutmakta. 2800 milyar dolarlık doğrudan yatırım yabancılar tarafından yapılmış, yabancılar bir sürü de likit varlık elde tutuyorlar. ABD Hazine borç senetlerinin yüzde 43 kadarı yani 2600 milyar dolarlık kısmı yabancıların elinde. ABD şirket borçlarının ise yüzde 34 kadarı olan 2070 milyar dolar da yabancılar tarafından tutuluyor. ABD hisse senedi piyasasının yüzde 17 kadarı olan 2600 milyar dolarlık kısmı da yabancıların elinde.Bu sayıları toplayıp, çıkartıp, çarpar, bölerseniz ABD varlıklarının kabaca 30 bin milyar dolarlık kısmının, yabancılar tarafından alınabilir durumda, satışa hazır olduğunu görebilirsiniz.ABD hisse senedi piyasasında yabancılar tarafından tutulan miktar toplam tasarrufa oranla oldukça düşük. Mesela İngiltere'de hisse senedi piyasasının yüzde 42 kadarı yabancılar tarafından tutulmakta. Japonya'da hisse senedi piyasasının yüzde 30 kadarı yabancılara ait. Yabancı yatırımcılar, dünya genelinde, hisse senedi piyasalarının yüzde 40-50 kadarına sahipler.Tabii bir yargıya ulaşmadan evvel bir adım daha gerekli. ABD cari açığını dünya çapında yani global tasarruf ile karşılaştırmak da gerekli. D. Hale'in bu konudaki düşüncelerini yarınki yazımızda özetleyerek, analizi bir dolar tahminine döndüreceğiz.