Dünya enflasyona çare arıyor

Salgınının neden olduğu büyük gerilemenin ardından toparlanmaya geçen küresel ekonomide hızlı yükselişiyle 2021'e damgasını vuran enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle artan gıda ve enerji fiyatlarıyla hızlanarak bu yılın ikinci yarısında da gündemde kalmaya devam ediyor. Dünya ekonomisinin enflasyonla mücadelesi sürerken, yüksek enflasyon gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra artık gelişmiş ekonomilerin de sorunlarının ilk sırasında. Küresel tedarik zincirlerinde Covid-19 kaynaklı sıkıntılar ve Rusya-Ukrayna savaşının zincirleme etkilerinin bir araya gelmesiyle enerji, emtia, gıda ve temel ihtiyaç maddelerinin fiyatları arttı. Enerjiden gıdaya son dönemde hızlanan fiyat artışları, tüketicilerin yaşam maliyetini artırırken, büyük ekonomilerin çoğunda enflasyonun tarihi seviyelere çıkmasına neden oldu. Savaşın yanı başındaki Euro Bölgesi'nde yıllık enflasyon, enerji fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle ağustosta yüzde 9.1'e çıkarak rekor kırdı.

Savaş şoku salgından beter

Salgının neden olduğu ekonomik şokun ardından ülkeler toparlanmalarını sürdürürken, Rusya-Ukrayna savaşıyla ivme kazanan enflasyon ve resesyon endişeleri ekonomilerin en önemli konu başlıkları haline geldi. Ülkelerin salgın nedeniyle para musluklarını açması sonucu enflasyonist baskıların artması ve Rusya-Ukrayna savaşının enflasyonda yukarı yönlü baskıları yoğunlaştırması karşısında sıkı para politikasına dönüş yaşandı. Savaşa ilişkin endişeler, enerji ve gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskının sürmesine neden olurken, hükümetler yüksek enflasyondan etkilenen tüketici ve şirketlere destek için çeşitli tedbirleri hayata geçirmeye başladı.

Hangi ülke, ne yapıyor?

Dünyanın en büyük ekonomisi ABD'de özellikle enerji ve gıda fiyatlarındaki artışların etkisiyle enflasyon 41 yılın zirvesini gördü. ABD yönetimi, özellikle benzin fiyatlarındaki artışın enflasyonun önemli bir bölümünü oluşturduğunu savunarak benzin fiyatlarını düşürmeye yönelik önlemlerle enflasyonla mücadeleye başladı. Amerika kıtasının bir diğer büyük ekonomisi Kanada, yüksek enflasyon karşısında düşük gelirli ailelere destek amacıyla 4.5 milyar Kanada doları (3.4 milyar dolar) tutarında önlem paketi açıkladı. Söz konusu pakette, düşük gelirli aileler için vergi indirimi ve bir kereye mahsus kira desteği yer aldı.
Meksika hükümeti, enflasyonla mücadele için yaklaşık 575 milyar peso (28.7 milyar dolar) kaynak ayırdı. Söz konusu kaynağın 430 milyar pesosu ile benzin fiyatlarının sübvanse edileceği bildirildi.
Brezilya hükümeti ise Temmuz ayında akaryakıt vergilerinde indirime, sosyal yardım ödemelerinde ise artışa gitti. Brezilya'nın petrol şirketi Petrobras, bu ay rafineri benzin fiyatlarında yüzde 7'lik indirime gideceğini duyurdu.


Avrupa'da enflasyon zirvede

Avrupa'da hükümetler, Covid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşı sonrası artan enerji fiyatı gibi nedenlerle son yıllarda yükselen enflasyonla mücadele ediyor. Avrupa Birliği'ne (AB) üye ülkeler enflasyonu yukarı baskılayan enerji fiyatlarına karşı özel tedbirler almaya başladı. Bu kapsamda AB Komisyonu, tüketicilerin artan yaşam maliyetleriyle mücadelesini desteklemek için enerji şirketlerinden 140 milyar Euro toplayacak. AB bünyesinde ülkeler de özel tedbirler almaya başlarken, Macaristan'da hükümet, 17 Eylül'de tüketicileri artan fiyatlardan korumak için akaryakıt ve temel gıda ürünlerine yönelik 15 Kasım 2021'de yürürlüğe giren tavan fiyat uygulamasının süresini yıl sonuna kadar uzattı. Yakacak odun temin edilmesi için ağaç kesme düzenlemeleri gevşetildi. Fransa'da elektrik fiyat artışı yıl sonuna kadar yüzde 4'le sınırlandırılırken, 2023'te elektrik ve gaz fiyatlarındaki artış yüzde 15'de çıkarıldı. Alman hükümeti, bu yıl artan enerji fiyatları karşısında vatandaşlarına yardımcı olmak için 30 milyar Euro'luk iki yardım paketinin ardından 65 milyar Euro'luk bir paket daha hazırladı. Artan enerji fiyatlarının vatandaşlara yansımasını azaltmak için vergi mükellefi her çalışana bir defaya mahsus 300 Euro ödeme yapma kararı alındı. İspanya'da doğal gazda KDV'nin ekim ayından itibaren yüzde 21'den yüzde 5'e düşürülmesine karar verildi. Elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza tavan fiyat getirildi. Belçika'da yoksullara yönelik sosyal enerji tarifelerinin süresi uzatılırken, evini kalorifer yakıtı ile ısıtanlara 225 Euro ve elektrik faturalarına katkı için abonelere 100 Euro'luk katkı sağlandı. Danimarka, kira fiyatlarının aşırı derecede artmasını engellemek için gelecek yıl için kira artışlarını yüzde 4 ile sınırladı. 


Asya ülkeleri de harekete geçti

Asya'da da artan enerji fiyatlarına karşı hükümetler önlem almaya başladı. Tayland'da 13 Eylül'de akaryakıtta vergi indirimine gidilirken, asgari ücrete yüzde 5-8 arasında zam yapıldı. Hindistan'da yerel hükümetler yaklaşık 13 milyar dolarlık yardım paketleri açıkladı. Ayrıca, hükümet ülkede üretilen enerji ürünleri için farklı fiyatlandırılmasına yönelik çalışmalar başlattı. Japonya'da saatlik asgari ücretin düşük gelirli haneler için artırılması için çalışmalar devam ederken, hükümetin gelecek ay enerji faturaları için 100 milyar dolar üzerinde bir yardım paketi sunması bekleniyor. Petrol fiyatlarının yükselmesinden fayda sağlayan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ise düşük gelirli vatandaşlarını artan yaşam maliyetlerine karşı korumak için kamu harcamalarını artırma kararı aldı. HABER MERKEZİ/AA