RECEP BAHAR / DETAY HABER
Rusya ve Ukrayna dünyanın 'ekmek sepeti' olarak adlandırılıyor. Özellikle Rusya, sahip olduğu geniş topraklar sayesinde çok sayıda ülke halkının karnının doymasına vesile oluyor. Rusya, en son verilere göre yaklaşık 44 milyon ton ile dünyanın açık ara en büyük buğday ihracatçısı konumunda. Bu ülkeyi 22.8 milyon ton ile Kanada, 22.5 milyon ton ile ABD, 18.9 milyon ton ile Fransa, 16.3 milyon ton ile Ukrayna, 12.3 milyon ton ile Avustralya, 11.7 milyon ton ile Arjantin, 6.2 milyon ton ile Kazakistan, 5.9 milyon Romanya, 5.2 milyon ton ile Almanya izliyor. Bulgaristan, Macaristan, Çekya, Polonya, Litvanya, Pakistan, Sırbistan, Slovakya da ihracatçı pozisyonunda.
Türkiye ithalatta 4. sırada
Türkiye değer bazında Endonezya, Nijerya ve Çin'in ardından dünyada en çok buğday ithal eden 4. Ülke... Geçen yıl 2.7 milyar dolarlık buğday ithal ettik. İlk sırada yer alan Endonezya'nın ithalatı 3.5 milyar dolar! Mısır, 2.5 milyar dolarla 5. sırada. Tonaj olarak farklılık gösterebilir zira Türkiye'nin ithalatının bir bölümünü fiyatı nispeten yüksek makarnalık buğday teşkil ediyor. Diğer ithalatçılar ülkeler sırasıyla şöyle: Cezayir (2.34 milyar dolar), İtalya (2.3 milyar dolar), Bangladeş (2 milyar dolar), Filipinler (1.95 milyar dolar), Japonya (1.79 milyar dolar). Kuzey Afrika ülkesi Fas da 1.6 milyar dolarla 12. sırada yer alıyor. Buğdayda Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleri ihracatçı iken, Orta Doğu, Afrika, Uzakdoğu ülkeleri ithalatçı…
İslam dünyası buğdaya muhtaç
Özellikle İslam ülkelerinin buğdayda ithalatçı olması dikkat çekiyor. İslam ülkeleri arasında sadece Kazakistan ve Pakistan ihracatçı... Dünyada en çok buğday ithal eden 15 ülkenin 7'si İslam dünyasında bulunuyor. Bu ülkelerde 900 milyon Müslüman, bir başka ifadeyle tüm Müslümanların yarısı yaşıyor. İlk 5'teki 4 ülke (Endonezya, Nijerya, Türkiye ve Mısır) İslam dünyasında yer alıyor ve bu ülkelerde 670 milyon insan yaşıyor. Buğday ihtiyacının önemli bir bölümünü ithal eden Libya, Sudan, Somali, Afganistan, Malezya, İran, Tunus, Senegal, Tanzanya, Suudi Arabistan gibi ülkeler dahil edildiğinde İslam dünyasının 'buğday' açısından trajik bir konumda olduğu ortaya çıkıyor!
Savaştan özellikle etkilenen ülkeler
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden özellikle Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da yer alan İslam ülkeleri etkileniyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Rusya-Ukrayna savaşından sonra yayınladığı "Rusya ve Ukrayna İşgali Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da Açlığı Artırıyor" başlıklı raporunda Libya'nın iki ülkeden toplamda yüzde 40 buğday ithal ettiğine yer verdi. Rusya ve Ukrayna savaşından sonra Libya'da hem ekmek fiyatları arttı, hem gramaj azaltıldı. Ülkede un fiyatları yaklaşık yüzde 30 artış gösterdi. Mısır ise yıllık buğday ihtiyacının yüzde 80'ini ithal ediyor. Dünyada en çok buğday ithal eden ülke olan Mısır, geçen yıl ithal ettiği 13.3 milyon ton buğdayın 9 milyon tonunu Rusya'dan satın almıştı. Mısır, Rusya'ya 'ekmek yoluyla' göbekten bağlı... Ekonomik kriz içindeki Lübnan da buğday ihtiyacının yüzde 90'ını ithalatla karşılıyor. Ortalama aylık buğday ihtiyacı 50 bin ton. Ülkedeki 12 un fabrikasından 5'i buğday olmadığından kapalı. Ülke buğdaya yılda 240 milyon dolar ödüyor. Rusya ve Ukrayna, dünya buğdayının yaklaşık yüzde 14'ünü üretiyor ve bu oran, küresel buğday ihracatının neredeyse üçte birini oluşturuyor.
Buğday fiyatları çok oynak
Buğdayın tonu uluslararası piyasalarda şu sıralar 392 dolardan işlem görüyor. Bir kilo buğday toptan 6.78 liradan satılıyor. Geçen Cuma günü Adana Ticaret Borsası'nda da kilosu 7.20-7.40 liradan işlem görmüştü. Oysa bu yıl Şubat ayının başında buğdayın tonu 260 dolardı. Geçen yıl Ekim ayında 235 dolar... Eylül 2019'da 157 dolar! Bu yıl Mayıs ayının ortasında 426 dolar aşılmıştı. Statista.com verilerine göre, bu yıl ortalama 250 dolardan işlem görmesi bekleniyor. Bu trendin önümüzdeki yıllarda da sürmesi beklenti dahilinde.
