Enflasyon yeniden tırmanışa geçti

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı enflasyon oranını açıkladı. Tüketici fiyat endeksi beklentileri aşarak aylık yüzde 3.23, yıllık yüzde 33.29 oldu. Anadolu Ajansı Finans'ın 26 ekonomistin katılımıyla gerçekleştirdiği ankete göre ise Eylül ayında aylık enflasyonun yüzde 2.47 olacağı tahmin ediliyordu. Yıllık enflasyon bu yıl Ağustos ayında yüzde 32.95 ile son yılların en düşük oranına inmişti.

Hedefler alt üst oldu!

TÜİK verilerine göre Mayıs 2024'ten bu yana her ay düşen yıllık enflasyon, 16 ay sonra ilk defa Eylül 2025'te bir önceki aya göre daha yüksek oldu. Ocak-Eylül arası 9 aylık enflasyon yüzde 25.43 olarak açıklandı ve böylece Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon hedefi olan yüzde 24 yılın ilk 9 ayında aşıldı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in yıl sonu enflasyonu yüzde 30'un altına düşürme hedefi de ekonomistlere göre zor gözüküyor. Zira fiyatların Ekim, Kasım ve Aralık aylarında daha da artması bekleniyor. Son 12 aydaki yıllık enflasyon ortalamasına göre belirlenen kira artış oranı ise yüzde 38.36 oldu. Enflasyon Araştırma Grubu'na (ENAG) göre ise Tüketici Fiyat Endeksi Eylül ayında yüzde 3.79 artarken, yıllık enflasyon yüzde 63.23 oldu. Reuters'ın 26 Eylül'de yaptığı ankete göre, Eylül'de aylık enflasyonun eğitim ve gıda fiyatlarındaki artışların etkisiyle yüzde 2.6 olması bekleniyordu.

Ekonomistler nasıl yorumladı?

Topkapı Üniversitesi Rektörü Prof. Emre Alkin, "Merkez Bankası Yönetimlerinin kontrollerinde olmayan meselelerle alakalı kesin görüş belirtmesinin 'iddialı' olmak değil, sadece 'iddiacı' olmak anlamına geldiğini bir kez daha tecrübe ettik. Gerçeklerle değil modellerle yaşamaya devam etsinler" dedi. Finansal analist Tunç Şatıroğlu ise enflasyonun beklenti üstü gelmesinin 'genişlemeci para politikasının doğal sonucu' olduğunu söyledi. Anadolu Yatırım Genel Müdürü Dr. Nuri Sevgen "Bu verilere göre TCMB faiz indirimine bu ay devam etmez gibi" dedi. Bluebay Varlık Yönetimi'nden Tim Ash de Eylül'de yüksek gelen enflasyonun, Merkez Bankası'nın neden faiz indirimini erken ve yüksek oranda yaptığını sorgulattığını yazdı ve kredibilitesi sarsılan Merkez Bankası'nın bundan sonra daha şahin bir politika izlemesi gerektiğini ekledi. A1 Capital Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Baki Atılal da yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 31.15-33.52 aralığında açıklarken, "Bu da hem 2025 hem 2026 için revizyon gerekli demek. Üstelik bu yıl elektrik ve doğalgaz zammı da yok" dedi, Merkez Bankası'nın faiz indirimlerinde yıl sonuna kadar 150 baz puan ile devam edebileceğini söyledi ve "Asgari ücret artışı da minimum yüzde 20" diyerek yıl sonu tahminin paylaştı.

Patinaj başladı

Ekonomist ve BirGün gazetesi yazarı Güldem Atabay, "Enflasyonda katılık dönemi, patinaj dönemi başladı. 2025 sonu yüzde 30 altı imkânsız, 2026 sonu yüzde 16 zaten imkansız" ifadelerini kullandı.
İktisatçı Mustafa Sönmez, Eylül'de yıllık bazda fiyat artışının en yüksek olduğu kalemlerin yüzde 80 ile taze meyve, yüzde 71 ile eğitim ve yüzde 69 ile kira olduğuna dikkat çekerken, "Gıda ve konut fiyatlarındaki artışa teslim bir iktidar var" dedi. Ekonomi gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, "Ağustos sonunda yüzde 32.95'e gerileyen yıllık artış Eylül sonunda yüzde 33.29'a çıktı. Bu dezenflasyon sürecinin kesintiye uğraması demek" ifadelerini kullandı. Merkez Bankası, Eylül ayında politika faizini 250 baz puan indirerek yüzde 40.5'e çekmişti.

Gıda fiyatları belirleyici oldu


Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Eylülde yüksek gerçekleşen aylık enflasyonda gıda fiyatlarının belirleyici olduğunu, enflasyonun ana eğiliminin dezenflasyonun süreceğine işaret ettiğini savundu.  Şimşek, "Zirai don ve kuraklık kaynaklı gıda enflasyonu, uzun dönem Eylül ayı ortalamasının 3 puan üzerinde gerçekleşti ve aylık enflasyona 1.1 puan katkı yaptı" değerlendirmesinde bulundu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da "Eylül ayına özgü gelişmelerin de etkisiyle yıllık enflasyon geçici olarak yükselmekle birlikte uyguladığımız ekonomi programı çerçevesinde enflasyonla mücadelemiz kararlı bir şekilde devam etmektedir" dedi.