'Ergenlikte erken teşhisle sağlıklı bir gelecek mümkün'

Günümüzde çocuk sağlığıyla ilgili en sık karşılaşılan durumlardan biri olan erken ergenlik, ailelerin dikkatli takibini gerektiriyor. Çocuk Endokrinolojisi Bölümü'nden Uzm. Dr. Jamala Mammadova, erken ergenlik hakkında bilinmesi gerekenleri paylaştı.

"Erken ergenlik 2'ye ayrılır"

Uzm. Dr. Mammadova, erken ergenliğin vücudun hormon üretimindeki dengesizliklerden kaynaklandığını belirterek iki ana türe ayrıldığını söyleyerek, "Merkezi erken ergenlik, beyindeki hipotalamus ve hipofiz bezinin erken uyarılmasıyla tetiklenir. Nedenleri arasında genetik faktörler, beyin tümörleri, menenjit gibi enfeksiyonlar, baş travmaları veya doğuştan gelen anomaliler yer alır. Bazı durumlarda obezite de hipotalamusu etkileyerek erken ergenliği hızlandırabilir. Periferik erken ergenlik ise yumurtalık, testis veya böbrek üstü bezlerinden östrojen ya da testosteronun aşırı salgılanmasından kaynaklanır. Tümörler, kistler, genetik sendromlar veya hormon içeren ilaçlara maruziyet de tetikleyici olabilir" dedi.

"Belirtiler cinsiyete göre değişir"

"Erken ergenlik belirtileri çocuğun cinsiyetine göre farklılık gösterebilir ve genellikle yavaş başlasa da hızlı ilerleyebilir" diyen Mammadova, "Her iki cinsiyette de vücut kokusu, sivilce artışı, hızlı kemik olgunlaşması ve duygusal dalgalanmalar görülebilir. Kız çocuklarında 8 yaş öncesi göğüs gelişimi, hızlı boy uzaması, kasık veya koltuk altı kıllanması, vajinal akıntı ve 10 yaş öncesi adet görme; erkek çocuklarında ise 9 yaş öncesi testis büyümesi, penis uzaması, ses kalınlaşması, yüz kıllanması ve ereksiyonlar dikkat edilmesi gereken bulgulardır" ifadelerini kullandı.

"Çocuğun psikolojisini gözlemleyin"

Uzm. Dr. Mammadova, erken ergenliğin çocuğun psikolojisini de etkileyebileceğini vurgulayarak, "Tanı fizik muayene, hormon testleri, kemik yaşı röntgeni ve gerekirse beyin MR'ı gibi görüntülemeleri içerir. Aileler çocuğun duygusal durumunu da göz ardı etmemeli, bu sürecin tedavi edilebilir olduğunu çocuğa açıkça anlatmalıdır" dedi.

"Tedaviye erken başlamak çok önemli"

Merkezi erken ergenlikte en yaygın yöntem, hipofiz bezini baskılayarak hormon salınımını durduran GnRH analoglar olduğunu belirten Mammadova, "Bu ilaçlar genellikle aylık enjeksiyonlar şeklinde uygulanır ve çocuk normal ergenlik yaşına ulaşana kadar devam eder. Periferik tipte ise altta yatan sebep tedavi edilir örneğin tümör varsa cerrahi müdahale veya radyasyon gerekebilir. Amaç, erken kemik kapanmasını önleyerek çocuğun nihai boyunu korumak ve duygusal gelişimi desteklemektir" şeklinde konuştu.

"Risk faktörlerini azaltmak mümkün"

Erken ergenliği tamamen önlemek zor olsa da bazı risklerin azaltılabileceğini vurgulayan Mammadova, "Evdeki hormon içeren ilaçları çocuklardan uzak tutun, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizle obeziteyi önleyin, plastik şişeleri ısıtmaktan kaçının. Ailede genetik yatkınlık varsa, çocukları erken yaşta endokrinolojik taramadan geçirin" dedi.

"Aileler çocuklarını yargılamadan desteklemeli"

Uzm. Dr. Mammadova, ailelere, "Erken ergenlik yaşayan çocuklar yaşıtlarından farklı hissedebilir; bu nedenle psikolojik destek önemlidir. Okulda öğretmenlerle iletişim kurarak çocuğun sosyal adaptasyonunu sağlayın. Tedavi sürecinde düzenli doktor ziyaretlerini aksatmayın ve çocuğun büyüme hızını takip edin. Dengeli beslenme, yeterli uyku ve stres yönetimi de genel hormonal dengeyi korur" uyarılarında bulundu.