Erken yaşta alkolle tanışan gençlerde risk 2 kat artıyor

Avustralya'da yürütülen 11 yıllık bir takip araştırması, alkolle erken yaşta tanışmanın gençler üzerinde uzun vadeli ciddi etkiler yarattığını gösterdi.

Addiction (2025) dergisinde yayımlanan çalışmada, 1906 genç 12 yaşından 23 yaşına kadar takip edildi. Araştırma, erken yaşta alkol kullanmaya başlayan bireylerin ileriki yıllarda daha fazla içki içtiğini, daha sık "aşırı içme" (binge drinking) davranışı sergilediğini ve alkol kaynaklı sağlık sorunları yaşadığını ortaya koydu.

15 yaşından önce başlayanlarda risk katlanıyor

Çalışmaya göre, 12 yaşında alkol kullanmaya başlayan gençlerin, 20 yaşına geldiklerinde alkol tüketimi %57, alkolle ilişkili zarar görme oranı ise %73 daha yüksek çıktı.

Benzer şekilde, bu grupta ağır içki tüketimi (binge drinking) oranı, 18 yaşında başlayanlara göre %24 daha fazlaydı.

DSM-5 kriterlerine göre alkol kullanım bozukluğu tanısı alma oranı da %36 daha yüksek bulundu.

Araştırmacı Philip J. Clare ve ekibi, bu bulguların erken yaşta içki içmenin yalnızca başlangıçta değil, yetişkinlikte de etkisini sürdürdüğünü vurguladı:

"Alkole erken başlayan gençler, yetişkin olduklarında daha fazla içiyor, daha çok zarar görüyor. Bu durum sadece bir dönemsel alışkanlık değil, kalıcı bir risk paternidir."

"Erken başlamak öğrenmeyi değil, bağımlılığı hızlandırıyor"

Araştırmada, yasal içki yaşı olan 18 yaşından önce alkolle tanışan gençlerin, ilerleyen yıllarda bağımlılık riskinin anlamlı şekilde arttığı belirtildi.

Buna göre, 15 yaşında alkolle tanışanlar, 18 yaşında başlayanlara göre:

• Alkol kullanım bozukluğu riskinde %34 artış,
• DSM-IV bağımlılık belirtilerinde %19 artış,
• Aşırı içki içme sıklığında %31 artış gösterdi.

Araştırma ekibi, erken yaşta alkolle tanışmanın beyin gelişimini etkilediğini, dürtü kontrolünü zayıflattığını ve sosyal çevre baskısıyla riskli içme davranışlarını artırdığını belirtti.

"Ergenlikte alkol değil, koruma politikası gerekir"

Çalışmada ayrıca "yaş ilerledikçe riskin azaldığı" tespit edildi. 20'li yaşların ortasında alkolle tanışan bireylerde hem tüketim miktarı hem de alkolle ilişkili zararın "daha düşük zirve" yaptığı, sonrasında doğal bir azalma gözlendi.

Uzmanlara göre bu durum, "yaşla birlikte olgunlaşma" ve "sosyal öğrenme"yle ilişkilendiriliyor.

Yani geç başlamak, hem beyin gelişimini koruyor hem de riskin hızla azalmasını sağlıyor.

Politika önerisi: "Aile ve okul temelli koruma programları"

Araştırma, aile denetiminin, ebeveyn alkol kullanımının ve akran etkisinin alkolle tanışma yaşında belirleyici olduğunu da ortaya koydu.

Bu nedenle bilim insanları, alkolle mücadele politikalarının yalnızca yasal yaş sınırına değil, ebeveyn tutumlarına ve okul temelli önleme programlarına da odaklanması gerektiğini vurguluyor.

"Çocuklara alkolün tehlikesini yalnızca yasaklarla değil, anlamlı bir farkındalıkla öğretmek gerekiyor."

Sonuç:

Erken yaşta alkol kullanımı, yalnızca gençliğe özgü bir "deneme" değil, yetişkinlikteki bağımlılık riskinin en güçlü habercisi.

Bu çalışma, kamu politikalarının "yasak"tan çok "koruma" odaklı olması gerektiğini bir kez daha kanıtlıyor.

Hazırlayan: Doç. Dr. Ali Bestami Kepekçi

Kaynak:
Does alcohol use and related harm differ based on the age of initiation to alcohol? Results from a prospective cohort study, Addiction SSA, Received: 4 February 2025 Accepted: 29 July 2025, DOI: 10.1111/add.70183